Асосий мавзулар
20 сентябр 2018

Қирғизистон: 299-2 модданинг қудрати

Қирғизистонда жиноий ишларда кўп қўлланилиб сийқаси чиққан, экстремизм аломати бўлган видеоматериаллар, брошюра, китоб сақлаш бўйича юзлаб айблов ҳукмлари чиқарилмоқда, дейилади 17 сентябр куни  “Ҳьюман райтс уотч” (HRW) эълон қилган ҳисоботда.

Гарчи ишда материалларни тарқатиш, улардан қўзғолон ёки зўровонликлардан фойдаланилган бўлмасада, уч йилдан ўн йилгача қамоқ жазоси берилади.

Ҳисоботда ёзилишича, Қирғизистон Жиноят кодексининг 299-2 моддасидан кишиларни шундай материалларни тарқатиш айби билан жиноий жавобгарликка тортиш учун асос сифатида фойдаланилмоқда.

2010 йилдан буён, шу моддага асосланилиб камида 258 киши жиноий жавобгарликка тортилган.

“Биз исталган пайтда эшигимизни тақиллатиб ордер билан келишларидан ва сохта айбловлар билан қамаб қўйишларидан мунтазам қўрқиб яшаймиз,” деган HRW билан суҳбатлашган маҳкумлардан бири.

Ҳисоботда таъкидланишича, телефонидан экстремистик деб қаралган материаллар топилган, лекин уни тарқатиш билан шуғулланмаганлар ҳам жавобгарликка тортилиш ҳолатлари учрайди.

Сўнгги маълумотларга кўра, ушбу ҳисобот эълон қилинаётган вақтда бир неча юз киши ўз ишларининг судда кўриб чиқилишини кутишмоқда ва бунақа ишларнинг сони йилдан-йилга ўсиб бормоқда: биргина 2016 йилнинг дастлабки тўққиз ойи давомида (мавжуд сўнгги маълумотларга кўра) 167 та жиноят иши қўзғатилган.

“Тадқиқотларимиз давомида расмийлар кўп ҳолларда ҳеч қандай зўравонлик содир этмаган ва бор-йўғи тақиқланган адабиёт ёки видеоматериалларни сақлаган ёки исломнинг консерватив йўналишларига эътиқод қилган кишиларни панжара ортига ташлаш учун ушбу моддадан фойдаланиб келгани аниқланди”, дейилади ҳисоботда.

Шу билан бирга, 299-2 модда билан айбланганлар ўзларига нисбатан ғайриинсоний муносабатда бўлингани, ҳатто калтакланганлари ҳақида сўзлаб берганлар.

Ҳисобот муаллифлари бу моддада экстремизмнинг кенг талқин қилингани, жиноятга аниқ ва лўнда таъриф берилмаганини таъкидлайдилар.

Шунингдек, HRW бирор материалнинг экстремизмга оидлиги тўғрисидаги хулосани берадиган Дин ишлари бўйича давлат комиссияси экспертлари малакаси ва холислиги борасида ҳам шубҳа билдиради.

Гарчи айрим расмийлар HRW билан интервью вақтида мамлакатда бу моддани қўллашда муаммолар борлигига иқрор бўлса-да, омбудсман аппарати вакили бу борада тушаётган шикоятлардаги фактлар тасдиқланмаганини айтган.

HRW таҳлилига кўра, экстремистик материалларни тарқатишда айбланганларнинг аксарияти мамлакатнинг жанубий вилоятларида истиқомат қилаётган ўзбек миллатига мансуб фуқаролардир.

ҲРУ 299-2 модда бўйича жиноий таъқиб мақсадли равишда этник ва диний аломатларга қараб амалга оширилмоқда, деган тезисни на тасдиқлаган ва на инкор этган бўлса-да, бу каби ишларнинг ўзбек миллатига мансуб кўплаб фигурантлари ва қариндошларининг айнан шу ҳолат бўлаётганига ишончлари комил эканини билдиради.

Ҳисобот сўнггида HRW Қирғизистон расмий идораларига экстремизм ва терроризмда айбланиб жазога тортишда инсон ҳуқуқларига риоя этилишига ёрдам берувчи бир қанча тавсияларини билдирган.

Eltuz.com

Тағин ўқинг
21 июн 2023
Дунëдаги илк бошқарув тизими ғор даврида бўлган. Қабила оқсоқоли қўтосни ушлай олмай қочириб юборган овчининг ўзини қозиққа ўтқазиб, гулҳанда ...
26 октябр 2022
Илгари “Камолот” ЁИҲ деган ташкилот бўларди. Унда ёшлар, уларга пул ёки ҳеч қандай имтиёз бўлмаса ҳам, ватанпарварликни намойиш қилиб, ...
3 ноябр 2018
Ўз аъёнлари билан 2 ноябрь куни Бухорога келган Россиянинг миллатчи доҳийси Владимир Жириновский уни дабдабали зиёфатга таклиф қилган Бухоро ...
27 август 2018
Швециянинг Telia трансмиллий коммуникация компанияси собиқ бошқарувчилари 4 сентябр куни Ўзбекистоннинг марҳум президенти Ислом Каримовнинг қизи Гулнорага пора беришгани ...
Блоглар
17 март 2024
Рассом Туз бир мавзу муҳокамасини бошласа ағдар тўнтарини чиқариб барча қирраларини ўрганади. Танганинг ағиниям¸ бағиниям¸ ...
14 феврал 2024
«Ёшлар» телеканалида содир бўлаётган коррупция олдида «Спорт» телеканали директори Зоҳид Каримов қўй оғзидан чўп ололмайдиган ...
13 феврал 2024
Тармоқнинг ўзбек сегменти ўзбек давлат рамзларига нафратни парваришламоқда. Ижтимоий тармоқларда маҳалла раиси ва фаолларнинг давлат ...