Кўзқараш
7 март 2017

Қизи бор андижонликлар “идеал” йигитларга совчи қўймоқда

Андижон шаҳрида яшовчи Ҳ. жуда келишган, кўркам йигит. Махалладошлари уни машҳур футболчи Криштиану Роналдуга ўхшатишади. Қўшниларининг айтишича, Ҳ. ақлли, одобли бўлиб ўсган. Чекмайди-ичмайди, кўча-кўйда бемаврид юрмайди. Институтнинг 3-курсида ўқийди.

Онасининг айтишича, кейинги пайтларда уларникига бир неча бор махалладаги қизи бор оилалардан “совчилар” киришмоқда.

Ўғли борнинг нози бор

-Ўғлим 22 га кирди, – дейди Ҳ.нинг онаси.У оилани ҳар томонлама таъминлай оладиган бўлганида уйланишни ният қилган. Аммо махалладагилар қўйишмаяпти. Шу пайтгача хали бирон бир хонадон эшигини қоқиб борганим йўқ. Ўзлари келишяпти(кулади). Худога шукр, қиз истаб кавушим йиртилмайдиган кўринади.

Лапашанг куëвлардан чарчаш

Андижонда кейинги пайтларда нафақат йигитлар томонидан, балки қизлар томондан ҳам совчи қўйиш ҳоллари урфга айланмоқда. Ўқимишли, ёки тайинли касб-кори бор, топармон-тутармон йигитларнинг бозори чаққон. Одамлар бундай ҳолатларнинг сабабини ишсиз йигитлар кўплиги, ёшларнинг уйланиб олгач, рўзғор тебрата олмай Россияга кетиб қолаётганлиги билан изоҳлашади.

-Яқинда катта қизимни узатдим, – дейди Андижон шаҳрида яшовчи аёллардан бири Л.С. – Махалламиздаям тайинли хунари бор, эсли-хушли йигитлар кўп эди, лекин совчи бўлиб эшигингизни қоқиб келмаса қийин-да. Тақдир насиб экан, қизимни Марҳамат туманига узатдим. Йигит Россияда ишлар экан. Уйлангандан сўнг қизимни бирга олиб кетар деб ўйлагандим. Аммо йўқ, бир ўзи кетди. Қизим хомиладор бўлди, туғди. Роддомдан ҳам ўзимиз обчиқдик. Хуллас росса қийналди. Шунақа тақдирга учрагандан кўра, ўзингга маъқул бўлган йигитнинг яқинлари билан бир оғиз гаплашиб кўришнинг ёмони йўқ. Буни энди совчилик деб бўлмайди-ю, бир келишувда.

Боксчи куëв орзуси ëки Ҳасанбой қизимни олсин!

Ўзбек урф-одатларига кўра, одатда қизи бор хонадонга йигит томонидан совчи қўйилади. Совчиликка йигитнинг онаси бирон бир аёл қариндоши-амма ёки холасини етаклаб боради. Рисоладагидай куёвни орзу қиладиган замонавий ўзбек оилалари эса қизларига яхши жойдан чиқишини кутиб ўтирмай ўзлари ҳаракатга тушиб кетишган.

-Мен масалан, бўлажак куёвим Ҳасанбой Дўстматовга ўхшашини хоҳлайман, – дейди Малоҳат исмли аёл.(изоҳ: Ҳ.Дўстматов 2016 йил Бразилияда бўлиб ўтган ёзги олимпиада ўйинларида бокс бўйича чемпион бўлиб машҳурликка эришганди) – Ҳасанбой ҳам қизимга ўхшаб АДУ(Андижон Давлат университети) да ўқиркан. Бирам яхши кўрдим шу болани. Хали уйланмаган экан. Ота-онаси билан гаплашсамми деб юрибман.

Янги удум: «Бизда бир чўри бор, сизда бир бўри бор»

Олтинкўллик С. нинг ёши 19 да. Қиз чиройли ва эпчил бўлгани учун уларникига ҳам кўп совчилар келишди. Аммо унинг ота-онаси қизларини ўқиган йигитга турмушга узатишни исташади. Куёвликка номзодларнинг биронтаси ҳам уларнинг талабига мос келмади. Шу сабаб С. нинг онаси таниш-билишларига ўқимишли куёв топсалар, ўзи рози қилишини айтган.

-Қиз боланинг иши қийин. – дейди дастурхончи О.М. – Келин олсангиз, хоҳлаганингизникига совчиликка бориб,танлаб оласиз. Аммо қиз бола бор уйнинг эшигини шоҳ ҳам гадо ҳам тақиллатиб келади. Келган совчини яхши-ёмонлигини эса билиб бўлмайди. Яна бир томони, ҳозир замон нозик, чет давлатга бориб ишлаб келган бир-иккита йигитлар орасида халигинақа ёмон касалликни илаштириб кеганлариям бўляпти. Яна турли оқимларга қўшилиб кетганлар ҳам бор. Шундай экан, яхши йигитни ҳаммаям куёв қилгиси келади-да!

Куëв дефицитга айландими?

Айримлар бу удумнинг пайдо бўлишига кейинги пайтларда қизларнинг йигитларга нисбатан кўпайиб кетганлиги билан ҳам боғлашмоқда.

-Биззи Андижонда қиз арзон, – дейди хайдовчи Н.И. – Илгари қизларга қалин пули бериларди, “қизи борнинг нози бор” деган мақол бориди, лекин ҳозир қиз томон куёв томонга ялиняпти, тўй ҳаражатларининг ярмидан кўпини қиз томон қилаяпти. Тўйдан кейин қиз узатган хонадон куёвникига бир хафта уч махалдан овқат ташийди. Қирқ кун пайшанба-якшанба кунлари, бир йил давомида хайит-байрамларда. Таом ўзи бўлса майли-я, сомса-патир, бирон тансиқ таом устида сарполари билан куёвникига жўнатилади.

Ўғли борларнинг пичоғи мой устида ҳозир. Яна камига худди қизлари эрсиз қолиб кетадигандек, йигитларникига бориб, қизини таклиф қилиш, бу менимча шармандалик, деб ўйлайман. Биззи ўзбекди тарихида бўлмаган бўлса керак бунақаси.

“Совчилик” – норасмий удум. Борди-келдилар ўзаро оилавий бўлиб ҳеч қаерда расмийлаштирилмайди, шу сабаб қанча йигитларга қанча қизлар совчи қўйгани борасида расмий маълумотлар йўқ. Бу удум янада оммалашадими, йўқми, ҳозирча бўйдоқ йигитларга жуда ёқяпти.

Шоҳида Саидова
Андижонлик муаллиф таҳаллуси
Eltuz.com

Тағин ўқинг
13 январ 2021
Кun.uz профессионалларни ишга қабул қилар эмиш. Катта маош, икки маҳал овқат. Сиҳатгоҳнинг ўзи-я! Бундай ишхонани қаердан топасиз! Орзуга айб ...
31 октябр 2018
Ўзбекистон Марказий банки мамлакат аҳолиси ва корхоналарининг инфляция кучайиб бораётганидан хавотири ошаётгани ҳақида маълум қилди. МБнинг жорий йилнинг 3-чораги ...
24 декабр 2019
«Чет эллардан келтириб ўрнатилган унитаз ва клозетларда ўтирволиб мазза қилиб ҳожат чиқариш ҳатто озодликда юрганларнинг кўпчилиги учун ушалмас орзу-ку! Ҳаттоки, ...
17 сентябр 2018
Бир вақтлар Ислом Каримов ноннинг нархини оширмаймиз, деб катта ваъда берган, лекин кейинчалик кўп бора кузатилганидек, ўз ваъдасининг устидан ...
Блоглар
17 март 2024
Рассом Туз бир мавзу муҳокамасини бошласа ағдар тўнтарини чиқариб барча қирраларини ўрганади. Танганинг ағиниям¸ бағиниям¸ ...
14 феврал 2024
«Ёшлар» телеканалида содир бўлаётган коррупция олдида «Спорт» телеканали директори Зоҳид Каримов қўй оғзидан чўп ололмайдиган ...
13 феврал 2024
Тармоқнинг ўзбек сегменти ўзбек давлат рамзларига нафратни парваришламоқда. Ижтимоий тармоқларда маҳалла раиси ва фаолларнинг давлат ...