Асосий мавзулар
19 октябр 2018

Ўзбекистонда АЭС қурилиши биз ўйлагандан-да хавфлироқ

Россиянинг Ўзбекистонда АЭС қуриш ғояси ўзбек жамоатчилигининг жиддий хавотирларига сабаб бўлмоқда. «Элтуз» нашри «Кўзқараш» рукни остида тошкентлик таҳлилчи Анвар Назир шарҳини эълон қилади. Умида Аҳмедова фотоси: Анвар Назир жамоатчилик фаоллари билан.

Фавқулодда вазият

Менинг тахминларим ҳақиқат бўлиб чиқди, атом станциясини қуриш лойиҳаси биз ўйлагандан кўра хавфлироқ. Бу лойиҳа шу даражада даҳшатли эканки, унга бугун ҳаттоки кўпчилик вазирлар, бош вазир ўринбосарлари, Фанлар академиясининг раҳбарлари, академиклар норасмий қарши чиқишмоқда.

Олдинги таклифда Москва АЭСнинг энг даҳшатли томони бўлган ўта юқори заҳарли чиқиндилар муаммосини “ўзимиз олиб кетамиз”, деб ҳал этмоқчи эди. Энди эса бирдан бу таклифини қайтиб олиб, бошимизга катта, мисли келмаган фалокатни ташламоқчи.

Вазият жиддийлигининг кўрсаткичи «Росатом» агентлиги етакчисининг баёноти. Россия томони умид қилар эмиш, АЭС қурилиши ҳақидаги шартнома янаги йил баҳорида икки томон тарафидан қабул қилинади, деб. Демак, ҳали ҳаттоки шартнома тайёр эмас, контракт йўқ экан. Лойиҳа демак муаммо, баҳсли.

Хуллас, Ш.Мирзиёев бу ташаббуси билан яна битта катта муаммони бошимизга бало қилди. Тошкентда АЭС қурилишига икки президент тарафидан старт берилиши бу ҳали мавзуга нуқта қўйилди, деган эмас қисқаси.

Орол фожеасидан ҳам хавфли оқибатлар

Чиқиндаларни ўзимизда қолдириш нимаси билан бизга хавф солмоқда ,деган саволга жавоб: Ўзбекистон юқори токсик ва ўта хавфли ядро чиқиндиларининг катта майдонига айланиши – бу Орол фожеасидан баттар фалокат, инсонга нисбатан ва атроф-муҳитга нисбатан таъсири бўйича. Бугун давлатимиз яқин келажагимизни вайронагарчиликка очиб бермоқда. Булар ҳис-туйғулар эмас, бу ҳақиқатдир.

Россия эса ўз алдови билан шерик сифатида энг шафқатсиз душмандан кўра ёмонроқ эканини яна бир бор исботлади. Генетикаси бузуқ насл туғилиши, жиддий саратонлар турларининг эпидемияси, миллат генофондига ақлга келмаган улкан зарарлар – буларнинг барчаси қўрқинчли туш эмас, бу энди ҳақиқат бўлиши мумкин, яқин келажагимиз бўлиши мумкин.

Вазият ўта жиддий ва бу ҳали муаммонинг ҳаммаси эмас. Сувнинг кўп кетиши АЭС ишида ҳам ҳали муаммонинг ҳаммаси эмас, иссиқ ҳароратда АЭС ишлаб чиқарадиган қувватнинг ярмини ёки ярмидан камини ишлаб чиқаришга кучи этади, чунки иссиқ ҳароратда АЭСни ўта эҳтиёткорлик билан ишлатиш лозим ва буни ҳамма билади.

Энди бизда «Росатом» танлаган масканни қаранг, Бухоро билан Навоийнинг ўртаси, очиқ, жазирама ёндирадиган иссиқ жой. Бу жойда АЭС қурилса, айтилган қувватининг 20% ни эмас, ундан анча камини ишлаб бериши мумкин , агар умуман ёзда, кузнинг биринчи ойларида ва баҳорнинг иккинчи ярмида тўхтатилиб қўйилмаса АЭС иши.

Ўзбекистон қарзга ботади

Яна битта муаммо молиялаштириш билан боғлиқ: АЭСларнинг олдиндан белгиланган нархи доим, қурилиш жараёнида қимматлашади. Россия қурган АЭСлар шунақа, чунки бунга сабаб Россия иқтисодининг оғир бугунги аҳволи ва келажакда бу аҳвол фақат оғирлашади. Рублнинг сакраши бунақа лойиҳаларнинг қимматлашишига олиб келади ва бизга ҳам бугун бу долзарб.

Чунки АЭСнинг нархи ҳали анча мунча қимматлашади ва бу биз оладиган кредитнинг қимматлашиши дегани. Бу дегани эртага биз учун бу қарз, фоизларини ҳисобга олмасак ҳам қимматга, анча мунча, тушади.

Лойиҳа тўхтатилиши керак

Қисқаси, баҳоргача нима бўлмасин, бу лойиҳани тўхтатиш зарур. Ёлғиз президентнинг ўзи бугун бу лойиҳанинг тарафдори ва бу ерда ўзинг салбий ролини Алишер Усмонов ўйнамоқда, асли шу одам бугун дирижёр.

Ҳозирги вазият ўзи жуда қийин, ноннинг баҳоси ўсиши, чексиз инфляция, ёруғликнинг, газнинг ва иссиқликнинг қимматлашиши, иссиқ сув ва газ босимининг пасайиши ҳаттоки энди Тошкентнинг марказий туманларида кузатилмоқда.

Қисқаси, АЭСсиз ҳам мамлакатда жуда қийин ва хавфли ижтимоий аҳвол. АЭС эса бу аҳволни фақат бундан баттар даҳшатга солмоқда.

Анвар Назир
Тошкентлик таҳлилчи
Eltuz.com

Тағин ўқинг
14 сентябр 2016
Немис ОАВларида Ўзбекистон президенти вафотига оид эълон қилинган мақолаларда, асосан, Каримовнинг қаттиқўлликка асосланган узоқ йиллик ҳукмронлигининг зиддиятли мероси, бу ...
19 ноябр 2018
Шотландиянинг The Herald газетаси Ўзбекистоннинг йирик компаниялари устидан ўз назоратини ўрнатаётган сирли фирма ҳақидаги навбатдаги суриштирувини эълон қилди. «Элтуз» ...
3 январ 2020
Каримов даврида, тўғрироғи 1997 йили Ўзбекистонда бошланган президент томонидан йилларни номлаш анъанаси 2020 йилга келиб унутилди. Шавкат Мирзиёев ҳукумат ...
4 март 2019
Тошкентдаги аҳолининг маиший чиқиндилари йиғиладиган шохобчаларга пластмасса ва макулатура топшириш мажбурияти юкланди. Пойтахтдаги чиқинди йиғиш шохобчасида ишлайдиган Аброр аканинг ...
Блоглар
14 феврал 2024
«Ёшлар» телеканалида содир бўлаётган коррупция олдида «Спорт» телеканали директори Зоҳид Каримов қўй оғзидан чўп ололмайдиган ...
13 феврал 2024
Тармоқнинг ўзбек сегменти ўзбек давлат рамзларига нафратни парваришламоқда. Ижтимоий тармоқларда маҳалла раиси ва фаолларнинг давлат ...
11 январ 2024
Қирғизистон парламенти кеча, яъни 10 январда кўпчилик овоз билан депутат Эмил Жамғирчиевни жиноий жавобгарликка тортишга ...