ART-DURBIN
1 август 2016

Қўлинг сингур Тошкент «меъморлари»нинг халтакўчаси

Эски ТошМИнинг Николай ғиштдан қурилган ва Ўзбекистон тарихий ëдгорликлар идораси муҳофазасида бўлган биноси Бош вазирнинг бир имоси билан бузилди. Тиббиёт академияси бош врачи Жасур Ризаевга яқин манбанинг eltuz.сom мухбирига айтишича, бино маданий мерос идорасидан изн олмасдан бузилган.

rasm1725
19 асрда қурилган Қўқон, «Реставрация»дан сўнг типик каримов меъморчилиги турқини олди.

«Ҳеч қанақа ҳужжат йўқ бузишга. Бош Вазир ҳазратлари икки кунда буз дедилар, буздик“, дейди манба. Эски ТошМИ биноси Бош вазирнинг оғзаки буйруғи билан вайрон қилинган биринчи бино эмас.

Мамлакатнинг меъморий ўзлиги ва визуал имиджи масаласи шу қадар қоришиқ бўлгани боис биз бу муаммога яна қайтамиз.

rasm1724
Қўқоннинг саҳродаги «Истиқлол Бродвейи» шаҳардаги ягона отел. Бино етарли даражада замонавий кўринади, бироқ мутлақо шаҳар ландшафтига қоришмайди.

Ўзбекистоннинг меъморий юзи билан боғлиқ муаммо ҳақиқатдан ҳам кўп бўлгани боис мамлакат қиëфасининг йўқликка юз тутиши борасида ҳавотирлар янграмоқда. Бош муаммо қадимий ëдгорликларни ақлсизларча реставрация қилиш ва қурилиш соҳасини халтакўчага киритган бедодликдир. Бунга яна сифатли ва янги архитектуранинг йўқлиги ҳамда соҳа мулозимларнинг қовоқ каласидаги мутлақ хаосни ҳам қўшиш мумкин.

Мулозимлар архитектура тараққиëти борасида аниқ режага эга эмас ва буни биладиган профессионал меъморларни ҳам ишга жалб қилишмаëтир. Бинолар стихияли тарзда иншо бўлиб яна стихияли тарзда вайрон қилинмоқда. Шоир айтгандек “Мен бир қора кунда туғилдик, туғилдиму шу он бўғилдим”.

rasm1722
Самарқанд. Шафқатсиз «ўзбекчасига реставрация».

Эски биноларни меъморий реставрация қилиш сиридан бехабар қурилиш ширкатларига қадимий биноларни таъмирлаш топширилмоқда. Коррупция ва ўғирлик излари эса шундоқ кўриниб турибди. Буни оддий одамлар ҳам кўриб бош чайқашмоқда. Оқибатда бизнинг кўз олдимизда бесўнақай бинолар, қўлбола реставрациядан чиқиб бадбашара қилинган обидалар қўққаймоқда.

Бунинг баробарида оригинал бинолар ер билан яксон қилиниб Ўзбекистондаги шаҳарлар дисгармониянинг заҳарли муҳити ичида қолмоқда. Бу шаҳарларда маҳаллий амалдорларнинг бачкана “диди” анқиб турибди.

rasm1723
Тошкент, типик бино нусхалари тамғаланмоқда

Умрида бирон китоб ўқимаган, визуал эстетикадан мутлақ беҳабар туман подшохчаларининг амрини вожиб қиладиган шарлатан қурувчилар “ижоди” эса одамни даҳшатга солади. Боз устига маҳаллий ҳокимият акахонлигида ишлайдиган бу “қўлинг кесилгур” меъморлар, шарлатан қурувчилар, конкурссиз тарзда “тендерларни ютиб” ишлаган пулидан чўтал узатиш пайида. Буларнинг бари Ўзбекистондаги изоляционизм сиëсатининг захарли меваларидир. Махаллий архитекторлар дунë эстетикаси тенденцияларидан иҳота бўлган холда ўзича кўрпа остида “ривож” топмоқда.

rasm1721
Қўқон, «реставрация»нинг яна бир қурбони. Тилларанг гумбаз, янги келган реставраторлар фантазиясининг сарчўққиси.

Оқибатда кўрпани тагини дунë деб ўйлайдиган меъморлару, бузишдан завқ оладиган герострат мулозимлар қилмиши боис шаҳарлар ва унда истиқомат қилаëтган авлоднинг диди зарар кўрмоқда. Афсуски келажак наслларнинг ҳам диди ўтмаслашсин дея ҳамма иш қилинди.

Акмал Ризаев,
Ўзбекистонлик муаллиф таҳаллуси
Eltuz.com

 

Тағин ўқинг
19 май 2024
АҚШнинг Флорида суди телефонида ёш болaлар порноси бўлган 39 яшар озабоченний ўзбек Султон Нуриевни 19 йилга қамади. Педофил порно ишқибози ...
9 июн 2022
Бугун «Элтуз портали»да муҳокама қилмоқчи бўлганимиз шикоятлар мавзуи шу кунларда Ўзбекистонда рўй бераётган мактаб директорлари аттестацияси натижаларига бағишланади. Аксарият ...
12 май 2023
Тошкент шаҳар ИИББ ахборот хизмати раҳбари Нилуфар Исахонова  кўчада юзлаб одамларнинг Сталинни олқишлаб, қичқиришини қонуний деб баҳолади.
4 июн 2020
Бобил инсоният тарихидаги энг қадимий, энг йирик шаҳарлардан биридир. Унинг тарихини кузатарканмиз, урбанистик марказларнинг узлуксизлигини ва давомийлигини кўрамиз. Бобил ...
Блоглар
28 октябр 2024
(Элтузга телеграм орқали келган мактуб) “Хоразм вилояти Урганч туманлараро суд раиси Ё.А.Алмосов жаноби олийларининг бугунги ...
24 октябр 2024
Бир одам ҳаммага яхшилик қилишга сўз берибди. Қўшниси келиб уни отини сўраб олиб миниб кетганича ...
10 октябр 2024
Юксалиш мактабининг гендер айирмачиликка асосланган бошқаруви ҳақидаги мақолага ўқувчилар икки хил муносабат билдирди. Бир сурув ...