Asosiy mavzular
12 noyabr 2024

12 noyabr – Murod Jo‘raev ozod etilgan kun

O‘zbekiston «Erk» demokratik partiyasi faoli, jamoat arbobi va parlament deputati, dunyoda tinch siyosiy faoliyati uchun eng ko‘p qamoqda o‘tirgan Murod Jo‘raev 2015 yilning 12 noyabr kuni 63 yoshida, o‘limidan ikki yil burun turmadan ozod etilgan edi.

1994 yilning 18 sentyabrida hibsga olingan Murod Jo‘raev nohaq yigirma bir yil panjara ortida o‘tirdi. Dastlabki to‘qqiz yillik jazo turli bahonalar bilan 12 yilga uzaytirildi. Bu davr mobaynida uni muttasil qiynoqlarga tutishgan va u jiddiy kasal bo‘lgan.

O‘zbek hukumati Jo‘raevning qiynoqlarga solingani, o‘zboshimchalik bilan jazo muddati muttasil cho‘zib kelingani, unga turmada zarur tibbiy yordamlar ko‘rsatilmagani yuzasidan faktlarni astoydil o‘rganishi kerak, deyiladi «Hyuman rayts uotch» (HRU) inson huquqlari tashkiloti e'lon qilgan bayonotda.

«So‘nggi yigirma bir yil Murod Jo‘raev va uning oilasi uchun misli ko‘rilmagan jahannam bo‘ldi, – deydi HRUning Markaziy Osiyo bo‘yicha tadqiqotchisi Stiv Sverdlov.

– O‘zbek hukumati endi Jo‘raevni qiynoqqa solgan va qamoq muddatini o‘zboshimchalik bilan uzaytirgan shaxslarni javobgarlikka tortishi lozim».

Hibsga olinguniga qadar Jo‘raev 1991-1992 yillarda parlament deputati, muxolifatdagi “Erk” partiyasining taniqli arbobi, shuningdek, Qashqadaryo viloyati Muborak tumani hokimi bo‘lgan.

«Sovet Ittifoqi qulagach, Jo‘raev birinchilardan bo‘lib kompartiyaning shahar qo‘mitasini tarqatib yuborgani uchun prezident Karimov g‘azabiga duch kelgan shaxsdir», deyiladi HRUning matbuot relizida.

1994 yilning 18 sentyabrida u Qozog‘istonda hibsga olinib, O‘zbekistonga jo‘natilgandi. U hibsga olish payti qattiq kaltaklanadi, qovurg‘alari sindiriladi.

1995 yilning 31 mayida Jo‘raev, jumladan, taqiqlangan “Erk” partiyasiga a'zo yoshlarni harbiy tayyorgarlikdan o‘tkazgan, degan tuhmat bilan sudlanadi. Hokimiyatni ag‘darmoqchi bo‘lgan, degan iddao bilan dastlab 12 yilga ozodlikdan mahrum etiladi, keyinchalik muddat 9 yilga tushiriladi.

«O‘zbek hukumati o‘zining potentsial tanqidchilari sifatida ko‘rgan ko‘plab mahkumlarni muttasil jazolagan, ularning qamoq muddatlarini mantiqsiz ayblovlar bilan asossiz tarzda cho‘zib kelgan», deydi Inson huquqlari bo‘yicha xalqaro hamkorlik tashkiloti (IHXH) direktori Brijit Dyufar.

Hukumat o‘zboshimcha tarzda Jo‘raevning jazo muddatini 2004, 2006, 2009 va 2012 yillarda to‘rt marta «qamoqxona qoidalarini buzish» ayblovi bilan cho‘zib kelgan.

Jo‘raevga qo‘yilgan ayblovlar sirasiga «sabzini noto‘g‘ri to‘g‘raganlik» va kazarmaga kirishda «poyabzalni noto‘g‘ri joylash» kabi mantiqsiz sabablar ro‘kach qilingan. Shu zayl u 21 yil Karimov turmasida qolgan.

2011 yili Frantsiyaning ASAT tashkiloti uni turmada qattiq qiynoqqa solishgani va u sil kasaliga chalinganini bildirgan. Jo‘raev rafiqasi bilan 2013 yili uchrashganida barcha tishlarining tushib ketgani, qiyin ovqatlanayotgani, doimo boshi va oshqozon og‘rig‘idan, o‘ng qo‘li esa vaqti-vaqti bilan jonsizlanib qolishidan shikoyat qilgan.

U so‘nggi bor tergov chog‘ida uni turmada tirik saqlab turgan yagona narsa “muttasil uzoq davom etgan mahkumligi davrida ruhan qo‘llab-quvvatlab kelayotgan o‘z rafiqasiga bo‘lgan minnatdorlik tuyg‘usi” ekanini bildirgan.

Sog‘lig‘i yomonligi va yelkasida kuchli og‘riq borligiga qaramay, turma mulozimlari Jo‘raevni g‘isht zavodidagi og‘ir ishlarni bajarishga majbur qilishgan.

Murod Jo‘raev 2017 yilning 4 dekabrida Qashqadaryo viloyatining Muborak shahridagi uyida 65 yoshida vafot etgan.

Qarindoshlarining aytishicha, Murod Jo‘raev choy ichib o‘tirgan vaqtida to‘satdan joni uzilgan.

Eltuz.com

Tag‘in o‘qing
26 yanvar 2019
Yaxshilik va umuman odamlarga yaxshilik qilish haqida yozgim keldi negadir. Qamoqqa tushgan xorazmlik jurnalist Davlat aka faqat hammaga yaxshilik ...
10 aprel 2024
Zamonaviy o‘zbek romanchiligi va satira janri asoschisi Abdulla Qodiriy (Julqunboy) 1894 yil 10 aprelda Toshkentda tug‘ildi. «Har holda bemavridroq ...
29 iyul 2016
Bir haftadan buyon Yakkabog‘ tumanining Samoq, Beshkapa, Munjir, Novqishloq, Shirinbuloq, Serob qishloqlarida yashaydigan aholining lalmi yerda yetishtirgan bug‘doyi mahalliy ...
20 sentyabr 2019
O‘zbekiston hukumati Toshkent shahridagi davlatga tegishli yo‘lovchi tashish transporti tashkilotlarining ko‘rgan zararlarini to‘lab bermoqda.  Xususan, Vazirlar Mahkamasi qaroriga asosan, ...
Bloglar
22 noyabr 2024
Qudratlar ayrilgan tuzum, ya'ni demokratiya avtokratiyadan yaxshidir. Bu gapni aytaverib tilim qavardi. Demokratik jamiyat bo‘lgan ...
28 oktyabr 2024
(Eltuzga telegram orqali kelgan maktub) “Xorazm viloyati Urganch tumanlararo sud raisi Yo.A.Almosov janobi oliylarining bugungi ...
24 oktyabr 2024
Bir odam hammaga yaxshilik qilishga so‘z beribdi. Qo‘shnisi kelib uni otini so‘rab olib minib ketganicha ...