Asosiy mavzular
10 sentyabr 2021

Vaqt mashinasi: Abduqodir Muhiddin o‘g‘li

«Eltuz» «Vaqt mashinasi» rukni ostidagi maqolalarni chop etishda davom etadi. Navbatdagi hikoyamiz Yosh buxoroliklar harakati faoli Abduqodir Muhiddin o‘g‘li hayoti haqida.

Buxoro jadidlari orasida Usmon Xo‘ja o‘g‘li kabi o‘z vaqtida bolsheviklar qatag‘onidan qutulib keta olgan odamlar ko‘p emasdi. Ularning ko‘pchiligi vatanda qolib, bolsheviklar xizmatini qiladi.

Albatta, ularni bu ishlari uchun ayblash noo‘rin. Ular ham haqiqiy vatanparvar, iste'dodli ajoyib insonlar, millatimizning asl ziyolilari edi. Afsus, ularni mudhish qismat kutib turardi.

Shunday jadidlardan biri Yosh buxoroliklar harakati a'zosi Abduqodir Muhiddin o‘g‘li (1892-1934) edi. Bu inson nafaqat O‘zbekiston, balki Tojikiston SSR davlat arboblaridan biri bo‘lgan.

Abduqodir Muhiddinov ham xuddi Fayzulla Xo‘jaev va Usmon Xo‘ja o‘g‘li kabi buxorolik badavlat savdogarning o‘g‘li edi. U Buxoro, so‘ngra Istanbul dorilfununlarida tahsil oladi.

1916 yilda otasi va aka-ukalari bilan Yosh buxoroliklar harakati saflariga kiradi. 1918 yilda muvaffaqiyatsiz inqilobdan so‘ng u ham Buxorodan qochadi. Bolsheviklar partiyasi saflariga o‘tadi.

1919 yilda uni kommunistik partiya (bolsheviklar) markaziy qo‘mitasi musulmonlar byurosiga a'zo qilib saylaydilar. Moskvada chiqadigan “Qutulish” gazetasida mas'ul kotib bo‘ladi.

Buxoroda amirlik ag‘darib tashlangach:

1920-1921 yillarda Buxoro Xalq Sovet Respublikasining inqilobiy qo‘mitasi (revkom) raisi;

1921-1923 yillarda qishloq xo‘jaligi, savdo-sanoat noziri;

1923-1924 yillarda BXSR iqtisodiy soveti raisi;

1923 yil 15 maydan vaqtincha Buxoro Xalq Sovet Respublikasi Xalq nozirlari soveti raisi (bosh vazir) bo‘ladi.

Bolsheviklar Yosh buxoroliklar harakati rahbarlarini parokanda qilish yo‘llarini o‘ylagan. Abduqodir Muhiddinovni ham Buxorodan chetlatish uchun Sharqiy Buxoro hududida tashkil qilinayotgan Tojikiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasiga ishga safarbar qiladilar.

Abduqodir Muhiddinov 1924-1926 yillarda O‘zbekiston SSR tarkibida tashkil qilingan Tojikiston ASSR inqilobiy qo‘mitasi a'zosi bo‘ladi. 1926-1930 yillarda esa Tojikiston ASSR Sovnarkomi (Xalq komissarlari soveti) raisi lavozimida ishlaydi.

Abduqodir Muhiddinov Buxoro hududlari yaxlitligini asrab qolish tarafdori edi. U bolsheviklarning o‘zbek va tojik millatini bir-biriga qayrab, ularni hududiy jihatdan bo‘lib yuborish siyosatini tushunib yetgan edi.

1930 yilda Muhiddinov O‘zbekistonga ishga qaytadi. Bolsheviklar niyatlariga yetgandilar, ular Tojikiston SSRni tashkil qilib bo‘lgandilar.

1930-1933 yillarda Abduqodir Muhiddinov O‘zbekiston SSR ta'minot noziri sifatida faoliyat yuritadi. Bolsheviklar uni 1933 yil avgust oyida hibsga oladilar. 1934 yil iyun oyida aksilinqilobchi sifatida otib o‘ldiriladi. Haqiqiy vatanparvar jadid Abduqodir Muxiddinov 1958 yil 25 yanvar kuni to‘liq reabilitatsiya qilingan.

Ixtiyor Esonov
eltuz.com

Tag‘in o‘qing
1 fevral 2023
Toshkentning Yangixayot tumanida bedarak yo‘qolgan 12 yoshli qiz uyidan 20 metr uzoqlikda o‘lik holda topildi. Bu haqda UzNews.uz'ga vaziyatdan ...
13 may 2019
Xorazmlik shoir, 56 yashar Mahmud Rajab uyida tintuv o‘tkazilganidan uch kun o‘tib – 13 may kuni kasalxonaga yotqizildi. «Eltuz» ...
8 avgust 2019
“Eltuz” nashri sobiq siyosiy mahkum Muhammad Bekjon qamoqda yozgan “Qo‘rquvning nariyog‘ida” ikkinchi kitobi 12-qismi audioversiyasini taqdim etadi. Kitobning bu ...
23 mart 2016
“Xalq so‘zi” gazetasi “Jahon” axborot agentligiga asoslanib O‘zbekiston prezidentining 2015 yil yakunlariga bag‘ishlangan mashvaratdagi ma'ruzasi Buyuk Britaniya ekspertlar hamjamiyatida ...
Bloglar
17 mart 2024
Rassom Tuz bir mavzu muhokamasini boshlasa ag‘dar to‘ntarini chiqarib barcha qirralarini o‘rganadi. Tanganing ag‘iniyam¸ bag‘iniyam¸ ...
14 fevral 2024
«Yoshlar» telekanalida sodir bo‘layotgan korruptsiya oldida «Sport» telekanali direktori Zohid Karimov qo‘y og‘zidan cho‘p ololmaydigan ...
13 fevral 2024
Tarmoqning o‘zbek segmenti o‘zbek davlat ramzlariga nafratni parvarishlamoqda. Ijtimoiy tarmoqlarda mahalla raisi va faollarning davlat ...