Video
23 iyul 2017

Turkistonliklar qo‘zg‘oloni haqida (video)

Bundan yuz yil burun Turkistonda ro‘y bergan bu voqea mintaqaning bo‘lingan mamlakatlarida bugun turlicha talqin etiladi.

Asli Toshkentda boshlangan voqea O‘zbekistonda Jizzax, Qozog‘iston va Qirg‘izistonda Yettisuv, Tojikistonda esa Xo‘jand voqeasi sifatida aks etgan.

1916 yilgi isyon chog‘ida yarim million xalq qirib tashlangan, 30 ming rus askari pulemyot va zambaraklardan o‘q otgan, Rossiya mintaqadagi qo‘shinlari sonini ko‘paytirgan va ko‘chib kelgan slavyan aholisiga qurollar tarqatgan edi.

Yevropada birinchi jahon urushi avjiga chiqqan davr, Rossiyaga jonli zambarak yemi sifatida mardikorlar zarur edi va 28 iyun kuni Oqposhshoning bu haqdagi farmoni Toshkentga yetib keladi.

O‘zgalar urushida qatnashishdan bosh tortgan xalq ichidagi norozilik iyul oyiga borib ommaviy ko‘zg‘olonga aylanadi va u shafqatsizlarcha bostiriladi. Avgust oxiriga borib Turkistonda favqulloda xolat joriy etiladi.

Bu qonli voqealar haqida chor imperiyasi davrida gapirish taqiqlangan edi. Biroq Sovet davriga kelib 32-yili o‘zbek kinorejisseri Sulaymon Xo‘jaev bu haqda bir film oldi va ayni voqealarni milliy ozodlik harakati sifatida talqin etdi.

Biroq, Sulaymon Xo‘jaev 34-yili qamoqqa olindi. Uning «Tong oldidan» filmi esa NKVD tomonidan yo‘q qilindi. 1937 yili esa u «xalq dushmani» sifatida otib tashlandi.
Bugun qullik bo‘yicha dunyo miqyosida oldingi marrani egallagan O‘zbekistonda odamlar paxtaga va Rossiyaga mardikorga chiqishda davom etarkan, qullikka qarshi isyon haqidagi film muallifi kabi, xalq qirg‘in qilingan kun ham eslanmaydi.

Videoning youtubedagi manzili: http://youtu.be/0BcD9gLs7qU

Qudrat Bobojon
Eltuz.com

Tag‘in o‘qing
12 yanvar 2021
Andijon shahridagi avtobus bekatlaridan birida to‘shakka o‘ranib, ustidan tsellofan yopib o‘tirgan bir kishiga duch keldim. O‘sha kuni havo odatdagidan ...
9 oktyabr 2018
Frantsiya poytaxti Parijda 9 oktyabrda prezident Mirziyoevning rasmiy tashrifiga bag‘ishlangan norozilik aktsiyasi ishtirokchilari turli shiorlar bilan birga MXX sobiq ...
14 may 2023
Buxoro viloyat IIB tarqatgan bildirgida jinoyat tafsiloti ham keltiriladi. Biroq tergovga xalaqit bermasligi uchun jurnalistlardan bu ma'lumotlarni oshkor etmaslik ...
18 dekabr 2018
O‘zini tarmoqda «tabibi mutlaq Hasan domla» deya tanitib,  minglab kasallarni faqat asal va pista bilan davolashga urinayotgan, o‘zida Iso ...
Bloglar
17 mart 2024
Rassom Tuz bir mavzu muhokamasini boshlasa ag‘dar to‘ntarini chiqarib barcha qirralarini o‘rganadi. Tanganing ag‘iniyam¸ bag‘iniyam¸ ...
14 fevral 2024
«Yoshlar» telekanalida sodir bo‘layotgan korruptsiya oldida «Sport» telekanali direktori Zohid Karimov qo‘y og‘zidan cho‘p ololmaydigan ...
13 fevral 2024
Tarmoqning o‘zbek segmenti o‘zbek davlat ramzlariga nafratni parvarishlamoqda. Ijtimoiy tarmoqlarda mahalla raisi va faollarning davlat ...