Catira
4 iyun 2018

O‘zbekistondagi tamaki monopolistining g‘alati “zarari”

O‘zbekistonning 90 foiz bozorini egallagan qo‘shma korxona shaklidagi “O‘zBAT” aktsiyadorlik jamiyati 2017 yil yakunlari bo‘yicha 1 trillion so‘mdan ortiq zarar ko‘rganini e'lon qildi, deya xabar berdi “Novosti Uzbekistana” sayti.

Agar buni dollarga o‘girsak, 125 million bo‘ladi. Korxonaning daromadi 1,2 trillion so‘mni tashkil etgan holda xarajatlari ancha yuqori bo‘lgan. Asosan, valyuta kursidagi o‘zgarishlardan kelgan zararning o‘zi 1,5 trillion so‘mdan (187,5 mln dollar) oshib ketgan.

Asosiy xarajatlar tamaki va uning urug‘ini, o‘ramlar, aromatizatorlar va ishlab chiqarish uchun zarur bo‘lgan boshqa materiallarni sotib olishga sarflangan.

Buning uchun katta miqdorda valyuta talab etilgan va kompaniya o‘tgan yilning oktyabr oyida “Orient Finans” banki bilan qariyb bir trillion so‘mga 125 million dollar sotib olish haqida bitim tuzgan.

Mavjud moliyaviy vaziyatdan chiqib ketish uchun qo‘shma korxona rahbariyati o‘tgan yillarda olingan foydani zararni qoplashga yo‘nalishtirishga qaror qilgan, shuningdek, 2017 yil uchun dividentlar to‘lashdan voz kechgan.

Bozor iqtisodiyoti sharoitida monopolist zarar ko‘rishini mantiqqa moslashtirish juda qiyin. Buni faqat olingan daromad qaysidir yo‘llar bilan “chapga” ketgani bilan izohlash mumkin nazarimizda.

Fikrimizni asoslashga urinib ko‘ramiz. Yuqoridan xabardan kelib chiqadiki, “O‘zBAT” oldingi yillarda, ya'ni hali erkin konvertatsiya yo‘lga qo‘yilmagan paytlarda valyutani bozordagidan ancha past bo‘lgan davlat narxida sotib olib kelgan.

Zero, o‘tgan yili ko‘rilgan zararning asosiy sabablaridan biri sifatidagi valyuta kursidagi o‘zgarishlar ko‘rsatilmoqda.

Bunday maqomga esa, so‘nggi vaqtlarda mamlakatning hozirgi rahbariyati ham tan olayotganidek, aksariyat hollarda faqat yuqoridagi “xos” odamlar bilan kelishgan holda erishish mumkin bo‘lgan.

E'tibor qaratish zarur bo‘lgan ikkinchi holat “Orient Finans” banki bilan juda katta miqdordagi valyuta qimmatliklari bo‘yicha kelishuvdir.

U o‘tgan yil sentyabr oyida valyutaning erkin konvertatsiyasi o‘tilishi ortidan juda qisqa muddatda, ya'ni oktyabr oyida amalga oshirilgan.

“Orient Finans” banki esa bugun hibsda saqlanayotgan yoki ustidan tekshiruv ketayotgan juda yirik korruptsionerlar bilan aloqador ekanligi haqida muayyan sabablarga ko‘ra rasman tasdiqlanmagan ma'lumotlar bor.

Agar shu nuqtai nazardan qaraydigan bo‘lsak, bu ishlar katta miqdordagi valyutani mamlakatdan olib chiqib ketish amaliyoti bo‘lishi mumkinligi haqida shubha uyg‘otadi.
Qolaversa, hatto 2 oy ichida o‘z mahsulotlari narxini 3 marta oshirishga ulgurgan monopolistning ulkan zarar ko‘rganiga qanchalik ishonish mumkin?

“O‘zBAT”ning asosiy aktsiyadori – “British Amerikan Tobakko” (BAT) korporatsiyasi O‘zbekistonda 1994 yildan buyon faoliyat yuritadi. Uning mamlakatga kiritgan sarmoyasi miqdori 300 mln dollardan oshgani aytiladi.

Kompaniya korxonalarida mingdan ortiq kishi mehnat qiladi. Uning tarkibida Samarqand sigareta fabrikasi va Urgut fermentatsiya zavodi bor.

Bahodir Sharif
Eltuz.com

Tag‘in o‘qing
20 may 2016
O‘zbekiston prezidentining Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universitetini tashkil etish to‘g‘risidagi farmoni butun mamlakatni «to‘lqinlantirib» yubordi. Har holda ...
10 dekabr 2018
O‘zbek matbuoti chop etayotgan maqolalarga ishonilsa, endi hamma g‘allasini davlatga topshirishga majbur bo‘ladigan dehqonning boshiga “baxt qushi” qo‘ngan. Mahalliy ...
24 noyabr 2015
O‘zbekistonlik taniqli imom Obid qori Nazarovga suiqasd qilganlikda ayblanayotgan sudlanuvchi Yuriy Jukovskiy ustidan olib borilayotgan mahkama jarayoni shved matbuoti ...
20 sentyabr 2017
19 sentyabr kuni Farg‘ona viloyatidagi Oliy o‘quv yurti talabalariga paxta terimi munosabati bilan o‘qish to‘xtatilgani bildirilib, tushlikda uylariga ketishga ...
Bloglar
17 mart 2024
Rassom Tuz bir mavzu muhokamasini boshlasa ag‘dar to‘ntarini chiqarib barcha qirralarini o‘rganadi. Tanganing ag‘iniyam¸ bag‘iniyam¸ ...
14 fevral 2024
«Yoshlar» telekanalida sodir bo‘layotgan korruptsiya oldida «Sport» telekanali direktori Zohid Karimov qo‘y og‘zidan cho‘p ololmaydigan ...
13 fevral 2024
Tarmoqning o‘zbek segmenti o‘zbek davlat ramzlariga nafratni parvarishlamoqda. Ijtimoiy tarmoqlarda mahalla raisi va faollarning davlat ...