Ko‘zqarash
16 iyun 2020

O‘zbek davlatchiligi Shayboniyxondan boshlanganmi?

1947 yilda chop etilgan ilk “O‘zbekiston xalqlari tarixi” II jildining mundarijasidan bir parcha. Bundan nima xulosa qilishimiz mumkin?

– o‘zbek davlatchiligi XVI asrdan boshlanyapti;

– u davrdagi o‘zbeklar tarixchilikda shunchaki “o‘zbeklar” deb atalyapti.

Keyingi davr tarixchiligida qanday o‘zgarishlar bo‘lgan?

– o‘zbeklarni faqat Shayboniyxon o‘zbeklariga bog‘lab qo‘ymaslik uchun ularni “ko‘chmanchi o‘zbeklar” deb atash urf bo‘lgan. Bunday terminologik fokus yordamida o‘zbek tarixchiligi “biz Shayboniyxon o‘zbeklaridan oldingi xalqlar avlodimiz”, deyish imkonini topgan, ayni paytda qozoq, qoraqalpoq, tatar va hokazo xalqlar tarixchilariga ham bu ma'qul tushgan – o‘tmishda Oltin O‘rda xalqi o‘zbek deb atalgani ularga yoqmas edi, shuning uchun ular hozirgacha “ko‘chmanchi o‘zbeklar” atamasini zo‘r berib ishlatishadi, ularning bugungi o‘zbeklarga aloqador emasligini/kam aloqadorligini ta'kidlashadi;

– o‘zbek davlatchiligi XVI asrdan emas, miloddan avvalgi VII asrdan boshlanadi, degan postulat ilgari surilgan, chunki yuqoridagi argument yordamida bugungi o‘zbeklarni bu hududlarda ming, uch ming, o‘n ming yil oldin yashagan xalqlarga bog‘lash imkoni tug‘ildi.

Qaysi nuqtai nazar to‘g‘riligi haqida bahs yuritmayman (mutlaq haqiqat yo‘q o‘zi). Aytmoqchi bo‘lganim – bugungi rasmiy “milliy” o‘zbek tarixi doim ham bugungiday bo‘lmagan, o‘tmish, tarix, uni bugun qanday qabul qilishimiz yillar davomida o‘zgartirib borilgan.

Eldar Asanov,
Telegramdagi «Asanov formati» blogeri

Tag‘in o‘qing
11 sentyabr 2024
Eltuz portaliga xatlar yog‘ilishda davom etmoqda. So‘nggi beshta maktub O‘zbekistonning Camarqand, Toshkent, Namangan viloyatlari va Qoraqalpog‘istonning Xo‘jayli tumanidan ketgan. Dastlabki ...
22 may 2016
O‘g‘uzxon nomidagi Turkmanfilm kinostudiyasi boshlig‘i Saparmuhammad Jolliev o‘tgan hafta “ishda yo‘l qo‘ygan kamchiliklari” sababli ishdan bo‘shatildi. Bu haqda Turkmanfilm ...
15 avgust 2019
Komil Allamjonovning blogerlar postlar ostidagi izohlar uchun ham javobgar bo‘lishi haqidagi bayonoti qizg‘in muhokama qilinmoqda. Shu muhokamalarda ko‘zim tushgan ...
12 noyabr 2018
Toshkentda 11 noyabr kuni Rauf Parfiga bag‘ishlangan tag‘in qarshilikka uchragan tadbirga kelgan bir guruh ziyolilar davrasida o‘zbek muxolifati lideri, ...
Bloglar
8 fevral 2025
Shu paytgacha «Anora» degan ikki film olindi. Bittasi yetim qizning ashlachi bo‘gani haqida¸ yana bittasi ...
23 yanvar 2025
O‘zbekiston mudofaa vaziri Xolmuxammedov bosqinchi gazanda Rossiya bilan 2026-2030 yillarda harbiy sohada strategik hamkorlik dasturi ...
20 yanvar 2025
O‘zbekiston prezidenti uyida yirtqich hayvon¸ ilon va xasharotlarni boqadiganlar jazolanishi haqidagi qarorni 16 yanvar kuni ...