Ko‘zqarash
2 iyul 2020

Shoiri qolmagan yurt…

6-sinfda o‘qirdim, Kampuchiyada davlat to‘ntarishi bo‘lib hukumatga Pol Pot rahbarligidagi «Qizil kxmerlar» kelganini, ular butun mamlakat bo‘ylab fashistik diktatura o‘rnatib, aholini qirg‘in qilayotganini eshitib dahshatga tushgandim. O‘smirlik shuurimdan esimda qolgani – butun bir mamlakatda shoir qolmagan ekan. Kampuchiyadagi odamlarning quvonchu dardlarini kuylovchi bulbullari bo‘lgan barcha shoirlarni o‘ldirib yuborishgandi, mamlakatda birorta ham shoir qolmagandi, mamlakatning vijdoni, erki, kelajagi o‘ldirilgandi…

Keyinroq o‘qib bilishimcha, Pol Pot rahbarligidagi kxmerlar mamlakat aholisini ommaviy qirg‘in qilishgan, ularning zo‘ravonliklari natijasida odamlar ocharchilikdan o‘lishgan, mazkur fashistik rejim uch milliondan ortiq kishining yostig‘ini quritgan. Kxmerlar o‘zga fikrli, ularning g‘oyalaridan boshqacha erkin o‘ylaydigan aholini dushman deb erkaklar, ayollar, keksalar va hatto bolalarni ham ayamay o‘ldirishgan. Mash'um dinsiz kxmerlar diktaturasi davrida dexqonlar, ishchilar, boshqa kasb egalari, boshqa millat vakillari, barcha din peshvolari bo‘lgan rohiblar, musulmonlar, xristianlar, shuningdek, rassom, yozuvchi, shoir va jurnalistlar hamda yurt gullari bo‘lmish ziyolilar ayovsiz qirg‘inbarot qilingan.

Insoniyat tarixini nazardan o‘tkazar ekanmiz, deyarli barcha zamonlarda chin shoirlar hamisha xalq manfaatlari tomonida bo‘lishgan. Oqibatda xalq dardini, oddiy odamlar dardini yozgan, kuylagan shoirlar zolim hukmdorlar tomonidan quvg‘in qilingan, xo‘rlangan, zo‘rlangan, hatto qatl etilgan. Lekin xalqlarning tarixida aynan o‘sha – yurti va xalqini cheksiz ardoqlagan boshiga qilich kelsa ham elim, yurtim degan shoirlarninggina nomlari asrlar osha saqlanib qolmoqda. O‘z davrining adolat va halollik kuychisi bo‘lgan shoirlar, baxshilar, ijodkorlar o‘z millati, xalqlari va butun insoniyatning sof vijdoni bo‘lishgan, chindan ham ular mangulikka daxldordirlar.

Ammo bunday yuksak darajadagi el-yurt shoiri bo‘lish juda qiyin, yuki og‘ir, zil-zambil. Chunki hamma davrlarda ham ularning boshlarida hukmdorlarning qilichi o‘ynab turgan. Sir emaski, og‘ir damlarda shoirlar ham ikkiga bo‘linib ketgan. Ba'zi shoirlar zamona zayliga qarab gardanlariga qo‘yilgan yukni  ko‘tara olmay, adolat qarshisida qaddi bukilib, saroy shoirlariga aylanishgan. Ular umrlarini zolim hukmdorlarini ko‘klarga ko‘tarib maqtab, sig‘inib, el nazaridan qolib, saroy shoiri nomini olib hayotini «issiq ko‘rpada» o‘tkazishgan. El-yurt ham bunday shoirlarni hukmdori bilan birga tezda unutib yuboradi. Adolatparvar, fidoyi shoirlar nomi esa ularning ijod mahsullari birga bugun ham, kelajakda ham odamlar orasida ardoqlanib mangu yashayveradi.

Yurtimizda sobiq ittifoq davrining so‘nggi yillarida Abdulla Oripov, Erkin Vohidov va Omon Matjonlarni o‘sha davrda xalq orasida eng taniqli o‘zbek shoirlari sifatida yoshu qari juda yaxshi bilardi. Ko‘cha-kuylarda ham odamlardan yurtimiz shoirlari haqida so‘rasangiz, birinchi galda uchovlon shoirning nomini tilga olib ardoqlardi, ko‘pchilik yoshu qari ularning ijod xazinasidan she'rlarni shartta yoddan o‘qib tashlar edilar.  Ulargacha ham qalami o‘tkir shoirlar juda ko‘p edi. Ha, ha, odamlar shoirlarni, she'rlarni ardoqlardi.

Yurtimiz mustaqillikka erishgach, ozod diyorimiz kuychisi sifatida Muhammad Yusuf el-yurtga tanildi. Uning oddiy so‘zlardan quyilgan javohir kabi misralari xalqimiz dilini rom etdi.

Mana, hurlikka erishilganidan so‘ng oradan salkam o‘ttiz yil ham o‘tyapti. Ko‘chaga chiqing, odamlardan so‘rang, el-yurt, xalqimiz tan olib, sevib ardoqlaydigan, so‘rashingiz bilanoq darrov nomini tilga oladigan shoirimiz bormi, bugungi kunda? Xalqimiz dardini kuylayotgan shoir qani? Bormi o‘zi?! Nega…

Hayrat
andijonlik muallif taxallusi
Eltuz.com

Tag‘in o‘qing
25 fevral 2024
Bugun o‘zbekistonlik professor olim va muxolifat arbobi Botir Norboev vafot etgan kun. U 2019 yilning 24 fevral kuni 72 ...
11 yanvar 2021
8 yanvar kuni Namangan shahrining Davlatobod tumanida Shimoliy Farg‘ona kanali ustiga qurilgan 37 metrlik yangi ko‘prik qoq o‘rtasidan bo‘linib, ...
7 sentyabr 2017
Avgust oyi O‘zbekiston telekanallari uchun har doim qaynoq bir davr bo‘lib kelgan. Qaynoqligi shundaki, mustaqillik bayrami arafasida hamdu sano ...
16 noyabr 2019
Men ko‘pincha bir million dollar pulim bo‘lsa nima qilardim, deb  o‘ylab qolaman. Ëshligimda eski paxsa hovlini yiqib, g‘isht qilib ...
Bloglar
17 mart 2024
Rassom Tuz bir mavzu muhokamasini boshlasa ag‘dar to‘ntarini chiqarib barcha qirralarini o‘rganadi. Tanganing ag‘iniyam¸ bag‘iniyam¸ ...
14 fevral 2024
«Yoshlar» telekanalida sodir bo‘layotgan korruptsiya oldida «Sport» telekanali direktori Zohid Karimov qo‘y og‘zidan cho‘p ololmaydigan ...
13 fevral 2024
Tarmoqning o‘zbek segmenti o‘zbek davlat ramzlariga nafratni parvarishlamoqda. Ijtimoiy tarmoqlarda mahalla raisi va faollarning davlat ...