O‘zbek hukumati yakson qilgan Shahrisabz yodgorliklari YuNYeSKO ro‘yxatidan o‘chirilmoqda

O‘zbekiston hukumatining muttasil buzish va qurish ishlari tufayli tarixiy qimmatini yo‘qotgan Shahrisabz yodgorliklari iyun oxirida e'lon qilinadigan YuNYeSKO qaroriga ko‘ra, madaniy meroslar ro‘yxatidan o‘chirilishi mumkin.

26 iyun kuni YuNYeSKOning yillik anjumanida taklif etilgan O‘zbekistondagi tarixiy markazni ro‘yxatdan o‘chirish qarori yuzasidan ayrim davlatlar Mirziyoev hukumatiga muhlat berishni so‘rashmoqda.

YuNYeSKO umumjahon merosi markazi Shahrisabzdagi yodgorliklar buzila boshlagan 2014 yildan buyon o‘zbek hukumatidan obidalarning saqlab qolinishiga oid takliflarni kutib kelgan.

«Afsuski, o‘zbek hukumati bolalar maydonchasini ko‘chirish, ko‘cha chiroqlarini kamaytirish kabi arzimas choralardan nariga o‘tishmadi. Bu kabi foydasiz choralarni Umumjahon merosi markazi hech qachon ulardan so‘ramagan edi», degan nemis mutaxassisi Yens Yordan «Tsentraziya» saytiga ko‘ra.

Rasmiy Toshkent esa YuNYeSKO iddaolarini rad etishga urinib, tarixiy markazning faqat 10 foizi buzilganini iddao qilmoqda.

«Buzilishga tushgan ob'ektlar avariyaviy holatda bo‘lgan, suvsiz, gazsiz, elektrsiz va sanitariya holati abgor bo‘lgan uylardir», degan YuNYeSKO tadbiridagi chiqishida o‘zbek rasmiysi.

Rasmiy xabarlarga ko‘ra, o‘zbek hukumati loyiha mualliflarining Shahrisabzga bergan “butkul vayron qilingan”, “qayta tiklab bo‘lmaydigan” kabi ta'riflarining yumshatilishini kutmoqda.

«Eltuz» nashri suhbatlashgan ekspertlarga ko‘ra, O‘zbekiston hukumati shu paytgacha tarixiy yodgorliklarni o‘z holicha saqlab qolish o‘rniga, ko‘pincha ularni mutlaqo buzib tashlab, o‘rnida arzon qurilish materiallari yordamida uning zamonabob yaltiroq nusxalarini yaratish yo‘lidan bormoqda.

«Eski binolarni me'moriy restavratsiya qilish siridan bexabar qurilish shirkatlariga qadimiy binolarni ta'mirlash topshirilmoqda. Korruptsiya va o‘g‘irlik izlari esa shundoq ko‘rinib turibdi. Buni oddiy odamlar ham ko‘rib bosh chayqashmoqda. Oqibatda bizning ko‘z oldimizda beso‘naqay binolar, qo‘lbola restavratsiyadan chiqib badbashara qilingan obidalar qo‘qqaymoqda.

Ko‘rpaning tagini dunyo deb o‘ylaydigan me'morlar-u, buzishdan zavq oladigan gerostrat mulozimlar qilmishi bois shaharlar va unda istiqomat qilayotgan avlodning didi zarar ko‘rmoqda. Afsuski, kelajak nasllarning ham didi o‘tmaslashsin deya hamma ish qilindi», deya yozgan edi «Eltuz» blogeri Akmal Rizaev.

Rassom Elsevar
Eltuz.com