Buxoro NQIZdagi urug‘-aymoqchilik

Buxoro neftni qayta ishlash zavodida korrupsiya va tanish-bilishchilik: Katta qallobliklar va davlatga yetkazilgan zarar

Buxoro neftni qayta ishlash zavodida (BNQIZ) korrupsiya mojarosi yuzaga kelib, bu jamoatchilik va huquqni muhofaza qilish organlarining diqqatini tortdi. Mojaro tanish-bilishchilik, xizmat vakolatlaridan suiiste'mol qilish hamda davlatga katta zarar yetkazish kabi keng ko‘lamli qonunbuzarliklarni o‘z ichiga oladi.

Tanish-bilishchilik va zavodni qarindoshchilik asosida boshqarish

BNQIZ direktori Akbar Fazilov o‘z lavozimiga energetika qo‘mitasining sobiq raisi Alisher Sultonov bilan xorijiy safarlarda o‘rnatilgan yaqin aloqalari tufayli tayinlangani da'vo qilinmoqda. Natijada, neftni qayta ishlash sohasida yetarli tajribasi va bilimiga ega bo‘lmagan shaxs zavodning rahbari bo‘lgan.

Bu bilan qonunbuzarliklar tugamagan. Fazilov o‘z qarindoshlarini muhim lavozimlarga tayinlagan: bosh muhandis etib Baxtiyor Mustafaevni, umumiy masalalar bo‘yicha o‘rinbosar etib esa Alisher Nurxonovni qo‘ygan. Bundan tashqari, zavodning rahbar lavozimlariga va boshqa bo‘limlariga ham qarindoshlari, jumladan kelinlar, jiyanlar va do‘stlarini ishga joylashtirgan. Ko‘pchilik xodimlarning bunday lavozimlarga mos keladigan malaka va tajribaga ega emasligi zavodning samaradorligiga salbiy ta'sir ko‘rsatmoqda.

Xavotirli jihatlardan biri shundaki, «modernizatsiya guruhi» deb ataluvchi, faqat qarindoshlardan iborat bo‘lgan guruh uchun Toshkentda bir necha yildan beri ofis ijaraga olingan. Bu tuzilma na zavodga, na davlatga foyda keltirmayapti, balki uning xarajatlari korxonaning zararini yanada oshirmoqda.

Korrupsiya sxemalari va moliyaviy qonunbuzarliklar

Tekshiruvlar natijasida Buxoro neftni qayta ishlash zavodida 22 milliard so‘mdan ortiq miqdorda moliyaviy qonunbuzarliklar aniqlangan. Eng og‘ir holat 8,5 milliard so‘m miqdoridagi neft mahsulotlarini o‘g‘irlik qilish bo‘lib, bunda bosh buxgalter va boshqa rasmiylar qatnashgan. Hujjatlar soxtalashtirilgan va xususiy «City Camping Bukhara» kompaniyasi bilan to‘lovsiz shartnomalar tuzilgan. Kompaniya rahbari mamlakatdan qochib ketishga urinayotganda qo‘lga olingan va bu jinoyatda ishtirok etganlarga nisbatan jinoiy ish qo‘zg‘atilgan.

«O‘zbekneftgaz»ning sobiq raisining roli

Korrupsiya faoliyatining muhim jihatlaridan biri, sobiq «O‘zbekneftgaz» raisi Mehriddin Abdullaev tomonidan ma'qullangan muvaffaqiyatsiz loyiha bo‘lib, u piriliz distillatini 11R01 reaktori oldiga qo‘shishni taklif qilgan. Bu esa Fransiyaning Axens kompaniyasidan bir necha million dollarga xarid qilingan qimmat katalizatorlarning ifloslanishiga olib kelgan. Ushbu tajriba zavod ishini yaxshilamagan, aksincha, katta iqtisodiy zarar keltirgan.

Davlatga yetkazilgan umumiy zarar

Yuqoridagi holatlar O‘zbekiston Prezidenti e'lon qilgan korrupsiyaga qarshi siyosatga zid keladi. Bu sxemalar tufayli zavod va davlat katta miqdorda zarar ko‘rishda davom etmoqda. Tanish-bilishchilik, malakali kadrlarga bo‘lgan ehtiyoj va moliyaviy qallobliklar zavod mahsulotining narxini oshirib, sifatini pasayishiga olib kelgan. Oddiy fuqarolar yonilg‘i uchun yuqori narx to‘lashga majbur bo‘lmoqda, zavod rahbariyati va ularning qarindoshlari esa davlat hisobidan boyib ketmoqda.

Xulosa

Vaziyatni to‘liq hal etish va aybdorlarni javobgarlikka tortish uchun huquqni muhofaza qilish organlari tomonidan puxta tergov o‘tkazilishi va zavod rahbariyatining faoliyati ustidan nazorat kuchaytirilishi zarur. Shundagina zavod ishining samaradorligini tiklash va mamlakat hamda uning fuqarolari uchun moliyaviy yukni kamaytirish mumkin bo‘ladi.