Асосий мавзулар
27 январ 2020

Хуфёна иқтисодиётимиз ҳажми аслида қанча?

Ўзбекистон молия вазири Жамшид Қўчқоров миллий иқтисодиётда хуфёна иқтисодиёт ҳажми, турли ҳисоб-китобларга кўра, 45 фоизни ташкил этишини билдирди.     

“Аслида эса бизда хуфёна иқтисодиётнинг ҳажми бундан анча ортиқ”, деди “Элтуз” билан суҳбатда иқтисодчи Санжар Ақилов.

Унинг таъкидлашича, бугун Ўзбекистон иқтисодиётининг асосини ташкил этаётган хусусий тадбиркорлик ва кичик бизнес вакиллари олинган фойданинг катта қисмини расмий бухгалтерия ва статистикадан яширишга интилиб келади. 

– Чунки бизда солиқ тизими ҳалигача адолатли йўлга қўйилмаган,- дейди иқтисодчи. – Банк тизимимиз кўнгилдагидек ишламайди. Сал қаддини ростлаган тадбиркорларни таловчилар кўп. Бундай шароитда кўпчилик фойдани яширишни маъқул кўради. 

У умумий овқатланиш корхоналари мисолида ўз фикрини исботлашга уринди. 

Дейлик, битта ошхона кунига 5-6 миллион сўмлик савдо қилади. Бу маблағнинг кўпи билан 15-20 фоизи банк орқали айланади. Корхонанинг бухгалтерия ҳисоби ҳам банкда айланаётган пули асосида юритилади. 

Қолаверса, ошхонада 10 киши ишласа, 3-4 тасигина расмий ишчи ҳисобланади. Қолганларига эса маош ўзаро келишувга кўра нақд кўринишда берилади. 

Демак, ошхонада айланаётган 80-85 фоиз маблағ ҳеч қаерда расман қайд этилмайди. Бу эса шунча маблағ хуфёна айланяпти, деганидир.

Мебель цехи фаолиятини олиб кўрайлик. Бу ерда ҳам юқоридаги ҳолатни кузатиш мумкин. Яъни ўнта мебель сотилса, биттасининг пули кирим қилинади, қолганлариники яна давлат назоратидан четда қолади. 

Бозорларимиздаги аҳвол эса бундан беш баттар. Биз бозор орқали тирикчилик қиладиган халқмиз. Бозордаги савдо ва хизмат кўрсатиш ҳажми жуда катта. Лекин унинг ҳам асосий қисми расмий статистикада кўринмайди. 

Иқтисодчи Санжар Ақиловнинг билдиришича, тадбиркорлар ўзаро савдо алоқаларида ҳар қандай расмиятчиликни чеклаб ўтиш ҳаракатида бўлади. Бу улар учун қулай ва фойдали. 

“Юқорида кўриб чиққан мисолларимизнинг ўзидаёқ хуфёна иқтисодиёт миллий иқтисодиётимизнинг камида 65-70 фоизини ташкил этишидан дарак беради”, дейди у.

Иқтисодчининг сўзларига кўра, Ўзбекистонда аҳолининг ўртача йиллик даромади 1700-1800 долларни ташкил этади. 

Аммо ички бозордаги нарх-наво, хизмат кўрсатиш нархлари билан бу даромадни солиштирганда ўзаро номутаносиблик яққол кўзга ташланади. 

Нарх-наво қиммат бўлса-да, расмийлар савдо ва хизмат кўрсатиш ҳажми йилдан йилга ошиб бораётганини айтиб келади.

“Ҳолбуки, кундалик маҳсулотлар нарх-навоси даражаси аҳолининг харид қуввати қай аҳволда эканидан ҳам дарак беради. 

Бизда эса айрим кундалик маҳсулотлар нархи ривожланган ва ўртача ривожланган мамлакатлардаги нархлар билан тенг ёки кўпроқдир. 

Бу, биринчи навбатда, мамлакатимизда рақобат муҳити йўқлиги далолати бўлса, бошқа томондан, аҳолининг ўртача даромади аслида расмий статистикадагидан кўра баландроқ эканига ҳам ишора қилади. 

Шунинг ўзи ҳам бизда хуфёна иқтисодиёт ҳажми расмийлар айтаётганидан кўра анча катта эканидан дарак беради”, деди Санжар Ақилов “Элтуз” билан суҳбатда. 

Eltuz.com

Тағин ўқинг
31 май 2021
Хоразмнинг Хива туманида бир камбағал бева аёлнинг ўғли номига олинган 30 миллион сўм кредитни ўзлаштиришда бош роллардан бирини ўйнаган ...
3 июл 2020
Ёмғирдан қутулиб, дўлга тутилишми? Ўзбекистон пахта секторини хусусийлаштириш жараёнидаги хатарлар Power Briefs туркумининг Ўзбекистондаги пахта секторини хусусийлаштириш жараёнида асосий ...
13 июн 2022
Хавфсизлик хизматлари журналистларга баъзи мавзулардан қочиш ва айрим хабарларни ўчиртириш учун таҳдид қилади, қўрқитади ва босим ўтказади. Бу мақола ...
7 октябр 2020
Коррупция ва непотизм ботқоғига ботганлар, етим ҳақини еганлар, ўғри ва фирибгар мулозимлар, эшитинг, ревизор келмоқда! У сизни фош қилади. ...
Блоглар
17 март 2024
Рассом Туз бир мавзу муҳокамасини бошласа ағдар тўнтарини чиқариб барча қирраларини ўрганади. Танганинг ағиниям¸ бағиниям¸ ...
14 феврал 2024
«Ёшлар» телеканалида содир бўлаётган коррупция олдида «Спорт» телеканали директори Зоҳид Каримов қўй оғзидан чўп ололмайдиган ...
13 феврал 2024
Тармоқнинг ўзбек сегменти ўзбек давлат рамзларига нафратни парваришламоқда. Ижтимоий тармоқларда маҳалла раиси ва фаолларнинг давлат ...