Dayjest
10 iyul 2017

«Adolat qo‘rg‘oni»ni buzganlar uni tiklamoqchi

6 iyul kuni prezident Shavkat Mirziyoevning mamlakat sud-huquq tizimini keskin tanqid qilishi ortidan O‘zbekiston sudyalari xalqqa murojaat bilan chiqdi. Foto: «Turkiston» saroyi. Sudyalarning xalqqa murojaati qabul qilingan yig‘ilish. supcourt.uz

O‘zbekiston tarixida hali sudyalar hech qachon bunday g‘ayrioddiy murojaat bilan chiqmagandi.

G‘ayrioddiyligi shundaki, vazifasi jihatdan adolat, qonun va huquqlarni himoya qilishi kerak bo‘lgan bu tizim endilikda shu vazifalarini bajarishga va'da bermoqda.

Buni suvchining bundan buyon ekinlarni sug‘orishga, dehqonning dehqonchilik qilishga, boringki, farroshning o‘ziga biriktirilgan hududni supurishga va'da berishiga qiyoslash mumkin.

G‘alati-a, shunday emasmi? Kasbi aslida adolat o‘rnatish bo‘lgan sudyalar bundan buyog‘iga «biz adolatli ishlaymiz», demoqda.

Qilgan nomaqbul xatti-harakati uchun ota-onasidan koyish eshitgan bolaning «endi aqlli bo‘laman, bunday qilmayman», degan izhoriga o‘xshaydi-ya!

Sudyalar o‘z zimmasiga olishi belgilangan sakkizda majburiyatdan iborat bu murojaat mazmunidan sud tizimi o‘tgan 25 yildan ortiq vaqt mobaynida butkul chirib ketganini tan olishi anglashiladi.

Unda, jumladan, sudyalar «fuqarolarning muammolarini hal etishda yaqindan yordam berish orqali ularning buzilgan huquqlarini tiklash va haqiqatni qaror toptirish»ga va'da beradi.

«… odil sudlovni amalga oshirishdagi g‘ov-to‘siqlarni tag-tomiri bilan bartaraf etamiz, sudni tom ma'noda “Adolat qo‘rg‘oni”ga aylantirishda bor bilim va tajribamizni safarbar etamiz. Sudga borgan har bir fuqaro faqat adolat topishiga kafolat beramiz», deyiladi sudyalar murojaatida.

Murojaatning har bir bandiga to‘xtalib o‘tirishga hojat yo‘q. Faqat bir faktni alohida e'tirof etib o‘tishni joiz topdik.

Ya'ni bu murojaatni aksariyat erkin jurnalistlar va kuzatuvchilar istehzo bilan qarshi oldi.

Ular sudyalarning xalqqa murojaati oddiy safsatabozlikdan boshqa narsa emasligini, o‘zlarini prezident tanqididan go‘yoki to‘g‘ri xulosa chiqargandek ko‘rsatishga urinish ekanini aytmoqda.

Xususan, murojaatning biror punktida sohadagi tizimli ta'magirlikni yo‘q qilish, sudyalarning poraxo‘rligiga chek qo‘yish haqida gap-so‘z yo‘q.

Va'da qilinayotgan yagona majburiyat «sudyalik sha'niga dog‘ tushiradigan har bir g‘ayriqonuniy xatti-harakatga «favqulodda holat» sifatida qarash», «adolatga xiyonat qilan xodimlarga qarshi kurashish va saflarning sofligini ta'minlash»dir.

«Aynan mana shu holat sergaklantiradi. O‘ylashimizcha, saflarni, avvalo, tozalash kerak. Iflos saflarda tozalikni saqlash – nonsens», deb yozdi internet saytlardan biri.

Haqiqatan ham, bugun xalqqa adolatli sud tizimini qaror toptirishga va'da berayotgan sudyalarning o‘zi chirib bitgan shu tizimning ajralmas qismidir.

Misol uchun, sudya Nizom Rustamov, Dilobar Xudoyberganovaning so‘zlariga ko‘ra, o‘z akasi ustidan chiqarilgan o‘lim hukmini 20 yillik muddatga tushirish uchun undan 20 ming dollar pora so‘ragan. Axir bunday sudyalarning bundan buyon halol ishlashi haqidagi va'dasi bilan cheklanish insofdanmi?

Shunday ekan, oddiy murojaat qabul qilish orqali bu tizimni korruptsiya, tanish-bilishchilik, poraxo‘rlikdan xalos qilish mumkinmi? Ayniqsa, shu salbiy holatlar sababchilari va ishtirokchilaridan bunday ishlarni kutsa bo‘ladimi?

Asosli mantiq nuqtai nazaridan olib qaralsa, hozircha bu kabi savollarning birortasiga ijobiy javob qaytarish uchun poydevor ko‘rinmayapti.

Xo‘sh, unda masalaning yechimi qaerda? Fikrimizcha, avvalo, hokimiyat bo‘g‘inlarining haqiqiy mustaqilligini ta'minlash lozim. Ijro hokimiyatining sud va qonun chiqaruvchi hokimiyat ustidan hukmronligiga chek qo‘yish talab etiladi.

Qolaversa, qilgan xatosini tan olgan odam ishni mana shu xatosini tuzatishdan boshlagani ma'qul. Ana shunda odamning tuzalish yo‘liga o‘tganiga ishonch paydo bo‘ladi.

Kasbi adolatni qaror toptirish bo‘lgan sudyalarning adolatga qaytishni va'da qilayotgani anglashiladi murojaat mazmunidan.

Shunday ekan, o‘z aybini tan olayotganlar ularning aybi bilan nohaqlikka uchraganlardan kechirim so‘rab, haqiqatni qaror toptirishi darkor.

Aytmoqchi bo‘lganimiz shuki, Karimov hukmronligi yillarida yuzlab, minglab begunoh insonlar tuzumning ko‘rsatmasi asosida nohaqdan nohaq panjara ortiga tashlangan.

Ular orasida jurnalistlar, huquq himoyachilari, muxolifat a'zolari, dindorlar bor. Sud tizimini isloh qilishni, sudyalar tomonidan adolatning tiklanishini ana shunday begunohlarni oqlashdan boshlash mantiqli bo‘lardi.

Shundagina xalqning odil sud tizimiga, sudyalarga, adolat qaror topishiga ishonchi tiklanishi mumkin.

Bahodir Sharif
O‘zbekistonlik gazetxon tahallusi
Eltuz.com

 

Tag‘in o‘qing
4 yanvar 2021
O‘zbekiston Sog‘liqni saqlash vazirligi “Alkogol va tamaki mahsulotlari aylanmasini tartibga solish hamda iste'molini cheklash to‘g‘risida”gi qonun loyihasiga nosvoy tayyorlash ...
22 sentyabr 2020
Ichki ishlar vazirining sobiq o‘rinbosari Muhiddin Jo‘raev Toshkent shahri ichki ishlar bosh boshqarmasi boshlig‘ining birinchi o‘rinbosari lavozimiga tayinlandi, deb ...
14 iyun 2022
Bugun Eltuz portalida muhokama qilmoqchi bo‘lganimiz shikoyatlar mavzusi O‘zbekistonda saqlanib qolgan majburiy mehnat va ta'lim tizimida yuzaga kelgan muammolarga ...
16 iyun 2021
Avtobusni traktor shatakka olgan holda ketyapti. Yo‘lda avtobus haydovchisi salonga yarim yalang‘och raqqosa qizlarni chiqarib oladi… “Abdulla G‘arib prodakshn”, ...
Bloglar
17 mart 2024
Rassom Tuz bir mavzu muhokamasini boshlasa ag‘dar to‘ntarini chiqarib barcha qirralarini o‘rganadi. Tanganing ag‘iniyam¸ bag‘iniyam¸ ...
14 fevral 2024
«Yoshlar» telekanalida sodir bo‘layotgan korruptsiya oldida «Sport» telekanali direktori Zohid Karimov qo‘y og‘zidan cho‘p ololmaydigan ...
13 fevral 2024
Tarmoqning o‘zbek segmenti o‘zbek davlat ramzlariga nafratni parvarishlamoqda. Ijtimoiy tarmoqlarda mahalla raisi va faollarning davlat ...