Otxonani Gerakl tozalaydimi?

RT: Aziz og‘a-inilar, qadrdonlar, kunlar o‘tib hafta aylandi, yana bir jumada sizlar bilan ko‘rishganimdan xursand, shodman.

MC: Nichiksizla Ho‘jkbrri, Mo‘chchioybikalar?

RT: O‘zing qandaysan Matchon Suqulish? 

MS: Timmitdinman. Tuniyn yozni issisinda bo‘yrochidagi qoyirni yoninda solqinlab dam oljoq adim. Yo‘q. Qoyir go‘milgan. Xuvz go‘milgan. Solmodo suv yo‘q. Shu dasangiz. 

Qoyir solmolari go‘milmayan bir. 

Yeyilgan yozilg‘on yerda yoshosong. 

Mongloyinnan o‘pib so‘vgan yoringni 

bir qujoq gul atib toxo toshosong.

RT: Vohay vohay Matchon suqilish…

MS: Og‘o, siza savol galibdi. Koon tushunavarmadim. Bizani O‘zbekiston dayan avgiy otxonasini kim bo‘qqini tozoliydi dap so‘robdilo.

RT: Otxonani bo‘qdan tozalash Geraklning oltinchi jasoratli ishi. Avgiy ya'ni podshoning otxonasi 35 yil davomida artilmay tomigacha bo‘qqa botib ketgani uchun Gerakl ancha terlashiga to‘g‘ri kelgan.

Afsus O‘zbekistonda Gerakl kabi kuchli muxolif gruppa yo‘q. Va isloxot haqida ham shu qadim yunon cho‘pchaklari kabi hayol surish mumkin xolos. Lekin gapning rosti O‘zbekiston degan molxonaning bo‘qi 1991 yildan beri artilmadi. “Avgiy otxonasi” bu bir majoz bo‘lib, yig‘ilib qolgan ishlarni anglatadi. Qilinadigan ishlarni bir ikki uch demay, birato‘la “tozalash” deb qo‘yakqolay.  

Larisa Burakovaning “Nega bu Gruziyada amalga oshdi” degan kitobi bor. O‘zbekchaga tarjima bo‘lgan. Mabodo men Gerakl akaga aylanib qolsam shu kitobdagi tartib bilan isloxotni qilaverardim. Oldin milisa va ta'lim. Keyin O‘zbekiston sharoitida agro reforma muxim. Yer xususiy bo‘lishi va bozorda sotilishi kerak. Muhimi siyosiy o‘zgarish.

Dunyoni siyosat boshqaradi. Siyosat birlamchi va qolgan hamma narsa o‘ninchi. Yurmaydigan mashinaning o‘tirg‘ichiga yangi charm qoplash bilan u yurib ketmaydi. Jamiyat va davlatda siyosiy o‘zgarish kerak. SIËSIY.

Gruziya faqat atirgul inqilobidan keyin o‘zgardi. 

Siyosiy isloxot – Lyustratsiya va eski tizim demontaj qilinishini taqozo qiladi. Bu siyosiy isloxotga Karimov davrida yetishgan boshqaruv elitasi xususan Mirziyoev qamoq xujrasining panjarasidan qarab o‘tirish huquqigagina ega. 

MS: O‘zingiz ishonosizmi shu gaplara? O‘zbekistonda bir aplab yo‘l qurib bilmidila. Repormani anasini yelim kushinda go‘radi bi qon toshog‘onlo.

RT: Ba'zi isloxotlarni tez qilsa bo‘ladi. Masalan vazirliklarni qisqartirish yoki poytaxtni Samarqandga ko‘chirish. Samarqand shahri tabiiy tarzda O‘zbekistonning poytaxti o‘laroq ko‘rindi keyingi uch to‘rt kun ichida.

Konstitutsiyaga Samarqand O‘zbekiston boshkenti deb yozib qo‘yish qoldi xolos. Shu baxonada O‘zbekistondagi vazirlik va unga tenglashtirilgan agentliklar sonini radikal qisqartirsa bo‘ladi. Ko‘p xollarda parallel ish qilayotgan vazirliklar qisqarsa byudjet zimmasidagi yuk ozayar edi. 

Masalan Madaniyat vazirligini tugatish kerak. (Turizm va madaniy meros vazirligi yetadi) Vazirliklar  nomi qisqa va aniq bo‘lsin. Bugungi O‘zbekistonga sakkizta vazirlik yetib ortadi. 1. Tashqi ishlar vazirligi. 2. Ichki ishlar vazirligi. 3. Mudofaa vazirligi. 4 Adliya vazirligi. 5. Moliya  vazirligi. 6 Ta'lim vazirligi 7. Turizm va madaniyat vazirligi. 8 Iqtisod va transport vazirligi. Shu 8 tasi yetib ortadi. Bosh vazir lavozimi bilan prezident adminstratsiyasi rahbari lavozimini bitta qilib qo‘shvorish kerak. 

MS: Og‘o, shu Komil Allamjono‘p dagan yoshulli bolo chog‘osini olib, cherez meksika amerikaga qochib getib fura haydab yuripmish deyan gaplar chiqdi. Rostmi shu? 

RT: Mana bu rasmda ko‘rib turganing kabi, 2024 yil 9 iyuldagi prezident adminstratsiyasi saytining «rahbariyat» bo‘limi «Yangilanayotgan»  ekan.  Xozir menga aniqlab berishdi. Prezident saytining shu «rahbariyat» qismi  ӯtgan yilning  avgustidan beri  «obnovlyaetsya» deb turibdi.

Ya'ni bu hali hech narsani bildirmaydi.  

8 iyul kuni men yozuvchi Mark Tven iborasini   perefrazirovat qilib,  «Allamjonov ishdan ketkazilgani borasidagi gaplar bo‘rttirilgan» deb yozdim. Bu aynan shunday. Kim buning teskarisini aytmoqchi bo‘lsa hujjat keltirsin.  

Menga yoqmagan narsa tarmoqning o‘zbek segmenti bir odamni topib olib to‘da bo‘lib sazoyi qilishga moyilligi.

Go‘yo shu bitta odam ishdan ketishi bilan O‘zbekiston gullab yashnab ketadiganday.  

Kino rahbari ketganida «seviniib irg‘ishlab salyutlar otildi» Lekin o‘rniga yuz battar joxil odam kelib, «Kann kinofestivali bizani ko‘rolmaydi» deb qovun tushirdi. 

O‘zbekistonda kadrlar o‘zgarishi hech narsani o‘zgartirmaydi. Faqat birinchi odam o‘zgarsa nimadir o‘zgaradi.

Bugun men uchun muxim narsa Buxoroni vayron qilgan va Xivaning YuNYeSKO himoyasidagi zonasida iznsiz mexmonxona qurayotganlar haybarakallachisining yuqori lavozimda o‘tirganidir.

Bugun men uchun muhim narsa O‘zbekistonning Rossiya vassaliga aylanib, Ukraina urushi uchun ishlatiladigan texnologik komponentlarni aynan O‘zbekiston sanktsiyalarni aylanib o‘tib, yetkazib berayotganidir.

O‘zbekiston huddi  1973 yilgi xarbiy to‘ntarish arafasidagi Chili kabi har bir amaldor har bir ish soatini faqat o‘g‘irlash va pora olish uchun ishlatadigan mutloq korruptsiyalashgan davlatga aylanib qolgani meni tashvishga soladi. 

O‘zbekistonning Rossiya ta'sirida «ino.agent» shaklidagi qonun chiqarib chet eldagi o‘zbek faollarini O‘zbekistonga kiritmaslik urinishi yoqmaydi menga. 

O‘zbekiston shashka (shaxmat deyishga uyalaman) taxtasidagi donalar almashgani yoki almashmagani vaziyatni o‘zgartirmaydi.

Kurva bilat kokain. Buxoroni buzganlar simyog‘ochga osilsin.

MS: Og‘o mani savolim juvopsiz qoldi. Nerda u Komil dayan xorop? 

RT: «Komil qayoqda» degan savolning «U aynan qaysi geografik muhitda» degan joyiga aniq javobim yo‘q. Aytmoqchi bo‘lganim «har qochgan Furqat emas» Nima degandilar Navoiy bobomiz.

(to‘liq variantli jingl)

MS: Og‘o bir xolto xot galgan. Odomlo prezidenta yozg‘on xotin kopiyasini bizara zingitodi.

Imomning maxrli xotinidan po‘rtalga xat

(ko‘piyasi Rassom tuz og‘aga)

Mo‘xtaram prezident. Sizga yozishga majbur bo‘ldim omolekin. Muftiyga yozsam «ering lyuboy pozada lyuboy joyda seni qoqishligi joiz deb juvop keldi.»

Bu odolatdanbas.  

Shu desangiz ersiz qolib ersirab yurganimda enam kasal bo‘lib qoldi. «Tuya siydigi davo» deyishdi.  

Bitta imombovo bor. Yarim yuzi svarkada kuygan. Oldin kitob sotardi. Xozir tuya siydigini sotarkan. Bir xo‘dka ichkariga kiribam chiqqan. Ashi imom tog‘aga borsam. Ëmon qaradi menga. Emchaklarimni uchi turib  jimirlab ketdi qaraganida.

Keyin menga bir bakalashka tuya siydigi berib, «Buni Madinadan o‘zim obkeganman umraga oltinchi reys borganimda» dedi. 200 do‘llar so‘radi. Men unga «ustimda erim yo‘q. Do‘llarni kim beradi menga» desam. «kulib min moshinga» dedi.

Imom bovoni krutoy moshiniga mindim. Menga 600 ming so‘m uzatdi. 

Ashi pulga zor edim o‘shanda. Kakraz kerak edi 600 ming. Darrov olib emchagim orasiga tiqib qo‘ydim. 

«Bu maxr» dedi imombovo.

«Voy yomonsiz. Maxr degan xotinga beriladiku» desam.

Bitta kvartiraga shartta oborib nikoh o‘qitib to‘rtinchi xotin statusiga kiritib qo‘ydi.  

Nikohda karomat bor. Bir yuzini svarka kuydirgan bo‘lsayam narigi yuzi normalniy. 

Men maqsaddan chalg‘imay shu tuya siydigini enam yotgan duxtrxonaga eltib beraylik dedim. 

«Chiq moshnga» dedi nikohli imom erim.

Bannisaga bordik. Imombovoni o‘zi baklashkadagi tuya siydigini bokalga quyib enamga ichirdi. Potahani urib moshnda qaytyapmiz. 

«Moshin mexanika. Skorosga urib turish joiz» dedi imombovo.

Men «inshoollo» dedim.

«Pastdagi ikki podshibnik o‘ynab ketgan. Sen shu skorosni ushab o‘tir» deb qo‘limni olib skorosga qo‘ydi.

Moshn ichi qorong‘i edi.  

«Qoraka skoros kattalashib ketyapti» desam kuldilar…

Yo‘lda quyuq bir to‘qay chiqdi. Hech kim yo‘q. Moshnni to‘xtatib «Men bir siyib olay» dedilar.

Men «moshollo» dedim.

Chiqib siyib turganida qo‘limga ushatgan skorosni tanidim. 

Imom bovo ancha sho‘x ekan.  

Mani prank qilib skoros deb chukkini ushatib kelayotgan ekan. Anqov bo‘lmay men o‘lay. Bo‘masa ikki marta er ko‘rgan juvonman. 

Imom bovo choptirib bo‘lganidan keyin menga qarab, «bakalashkadagi suvdi obchiqib qo‘limga quyvor» dedilar.

Menam suv quyib turdim. Toshoqlarini yuvdilar.

Keyin birdan menga qarab «borib terakni quchoqlab to‘nqayib tur. Seni qoqaman» dedilar. 

Men bo‘lsam «Bu yerda qo‘rqaman. Bo‘ri bor, tulki bor, shoqol bor» dedim. U bo‘lsa menga po‘xxuy. Davay terakni quchoqla dedi. Men unga bu terakbas tol desam. «Po‘xxuymasmi senga. To‘nqay naxxuy» deb qo‘pol muomala qildi.

Shu payt chirag‘larini yahib, voooz etib pipiesdi moshini keb qoldi. 

Pipiesdagi leytenant imombovoni tanib quyuq ko‘rishdi. Bu kim desa «maxrli xotinim» dedi imombovo.

Pipies leytenenti  bo‘lsa «to‘qayda to‘nqaytirib nima qilasiz, maxrli telkani. Kvartiraga oborib bolishga trab qoqmaysizmi qoraka» deb anjancha askiya qildi.

Pipies yana chirag‘larini yahib voz etib ketdi qoldi.

Zim ziyo tun ichida men va imom ikkalamiz qoldik. San anyog‘da boyo‘g‘li qarab turibdi ko‘zini yahib.

Men imombovoga «Ashi ishti qozon boshidayam qilishlik joizligini bilaman. Maktabda adabiyot mallim aytkan. Lekin ashi ishti kvartiraga borib qilaylik. Zo‘r qilib beraman» desam unamadi.

Mo‘htaram prezident men ashi imomdan noroziman. 200 dollarga deb bergan tuya siydigi ham feyk ekan. O‘zi bakalashkaga siyib sotarkan. 

Bu adolatsizlikka barham berishlikni so‘rab qolaman. 

Imzo.

MS: Og‘o, inashu qori imomni seks chotlori, hamdasa golosovoylarini ham iyardila. Dilim bilan yoliyman ommingni dapti imonsiz.

Audio

RT: Mahatma Gandiga nisbat beriladigan bir gap bor. Agar dindan tijorat chiqarib tashlansa u bir kun ham yashay olmaydi. Bu qori mullalarning kallasida faqat bir fikr bor. Odamlarni sog‘ib pulini olish. 

MS: Ming mo‘llodon bir ko‘pir yaxshi. Buxoroni oytib durvadingiz. Na gap bo‘ldiyo? 

RT: Buxoroni buzmoqchi bo‘lgan yovvoyi vandallarning Arxitektura  dramasi teatr absurdga aylandi. 

Mart oxirida Buxoroning poraxo‘r, vatan xoini, manqurt va kasal hokimiyati «bo‘l, bo‘l, tez-tez» qilib «Boqiy Buxoro» degan xaltura proektga yashil chiroq yoqib, Buxoro markazini bomba tushkanday ontar to‘ntar qilishdi. (otkat ogan bo‘sa kerak, bu itdan tarqaganlar)

Shahar stadionini buzib tashagan buldozerlar dushman tanklari kabi shahar markazidagi hokimlik binosiga hujum qilishdi. Bino arxitekura yodgorligi bo‘lib, 1986 yili taniqli me'mor Richard Bleze komandasi  tarafidan mustahkam qurilgan.

Xullas bu kallasini eshik qisgan va tug‘ilganida roddomning tsement poliga boshi bilan tushib ovsar bo‘lib qolgan buzg‘unchilar podasi binoni tomidan boshlab buzmoqchi bo‘lishdi. 

Buxoro hokimligidagi yot unsur, valadi zino va o‘z onasini ham pora evaziga ora kunda olti  marta sotishga tayyor mulozimlar qancha harakat qilishsa ham mustahkam binoni buzishga qurbi yetmadi. 

Siydigi yer teshmaydigan hezalak mulozimlar bir tiyinga qimmat «Boqiy Buxoro» degan penoplast butaforiya shahar qurmoqchi bo‘lgan chmo‘ va miyasi siflis bo‘lgan urodlar yengilgan it kabi vang‘illab qochishdi.

Ëmondan dog‘ qoladi. Ulardan esa mushuk timdalagan kabi yarim vayron qilingan bino qoldi. 

Bu ishni qilganlarning o‘zini va yetti avlodini Buxoroning qarg‘ishi urdi. (Bittasi o‘ladigan kasal bo‘libdi uje).

Bu buzg‘unchi, yom yom varvarlar Buxoroni buzib tashlash uchun shuncha urinishdi, shaharni musiqa maktabi va stadiondan mosuvo qilishdi. 

Man qancha yozdim. Ammo shaharning ruhi o‘lgan xalqi buzg‘unchilarga qarshi chiqmadi.

Xozir buldozerlar shaharni tark etdi.

Anavi jinnikettilarning yasama penoplast proekti shahardan ancha naridagi YuNYeSKO bufer zonasidan tashqaridagi joyda quriladigan bo‘libdi.

Balki umuman qurilmas.  

Shahar markazi esa dushman tarafidan bombalangan 1975  yilgi Bayrutga aylandi qoldi. 

MS: Ola kishtak kishtak. Bar poroni o‘ldir buxoroni.

RT: Yangi O‘zbekiston rahbarlari. Prezident. Bosh vazir. Nega unaqa qildinglar? Bu fars komediyadan ma'no nima edi? 

Shaxrisabzni tarixiy qiyofasidan maxrum qildinglar. Xiva 

ning YuNYeSKO himoyasidagi zonasida qonunga zid ravishda mehmonxona quryapsizlar. 

Muzeylarni o‘g‘ri urgan.  

Hammalaring faqat shu shesssekund ichida o‘marsam deysiz. 

Lekin bu davlat otalardan qoldi. Uni buzib biznes qilaman deganlarni nega supurgi bilan urib haydamaysizlar? 

MS: Boliq boshshinnon sosiydi. Buxoroni tez buz bizaloq atinglar dap prezident adminstratsiyasinnan har guni dashnom galib yotvadiqu. Bula na me'morchiliqni tushunadi, na tarixni. 

RT: Did nol. Tarix desa 500 yil avvalgi imoratni tushunadi. Brutalizm, modernizm desang, nima u deb so‘raydi. O‘tmishda eng nozik didli, eng mohir ustalar, me'morchilik yulduzlari Buxoroda bo‘lgan. Nahot shularning avlodi bo‘lsa bular. 

MS: Og‘o, nishatip o‘lsa shunnatip go‘mamiz. Og‘g‘on tarapina italiymiz. Uring potyani.

RT: Assalom O‘zbekiston Juma Muborak!