Асосий мавзулар
21 май 2023

Хива мусиқа мактаби юз ёшда

Мактабнинг ташкилотчилари тўғрисида маълумот: Мулла Бекжон Рахмон ўғли 1887-йилда Хивада маърифатли оилада таваллуд топди. Унинг отаси Раҳмонберган маҳрам Хива хонлигида бош вазир лавозимида ишлаган ислоҳотчи давлат арбоби Исломхўжанинг иш юритувчиси бўлган.

Мулла Бекжон 1913-1918 йилларда диний ва дунёвий билимлар бўйича Истамбул семинариясида таҳсил олди. 

1920-йилда Хива хонлиги тугатилгач Хоразм халқ шўролар республикаси ташкил этилиб, 22 апрелда бўлиб ўтган Хоразм халқ республикасининг I Қурултойида Мулла Бекжон илк бора халқ маорифи нозири қилиб сайланади. Ўз навбатида у маданият нозири сифатида ҳам фаолият юргизади. 

Абдурауф Фитратнинг Бухоро амирлиги тузуми ва ҳаёти танқид остига олинган “Бегижон” (1916) пеъсаси айнан Бекжон Раҳмон ўғлига бағишланган экан. Аммо, бу асар бизгача етиб келмаган. 

Мулла Бекжон 1929 йилда Пантуркист деган тамға билан Чекистлар томонидан отиб ўлдирилган

Чокар тахаллуси билан ғазаллар битган шоир, бастакор, хаттот, мусиқашунос, атоқли созанда, устоз мураббий Мухаммад Юсуф Девонзода 1889 йилда Хива шаҳри яқинидаги Шайхлар қишлоғида созанда ва хаттот Мухаммад Ёқуб Харрот оиласида дунёга келди. pastedGraphic.png

 “Танбур чертиш ва Хоразм мақомларининг чолғу йўлларини Комил Хоразмийнинг катта ўғли Муҳаммад Расул Мирзабошидан, ашула йўлларини машҳур гўянда Муҳаммад Ёқуб Фозачидан, ғижжак ва самтур (чанг) чалишни мусиқа устаси Қаландар Дўнмасдан, дуторни Муҳаммад Шариф Қамбардан, гармонни Қурбон созчидан ўргандим. Чолғу асбобларини ясаш ва таъмирлаш ҳамда йўнувчилик ҳунарларини ҳам биламан” деб ёзади у ўз таржимаи ҳолида.  

   1920 йили Хоразм Халқ Шўролар Жумҳуриятининг давлат тузилишида фаол қатнашади. Маориф нозирлигининг котиби сифатида туманларда маориф органларини ташкил қилишда бош-қош бўлади. 1923 йилда Хивада очилган мусиқа мактабига Мулла Бекжон билан биргаликда асос солади ва айни шу мактаб учун “Хоразм мусиқий тарихчаси” китобини ёзишади. (Лекин бу китоб 1925 йили мактаб тугатилгандан кейин Москвада нашр қилинади). 

pastedGraphic_1.png

Расмнинг чап тарафида торли чолғуларда ўқийдиган, ўнг тарафида пуфлама чолғуларда ўқийдиган ва пастда доира, ғижжак ва танбур созида ўқийдиган талабалар. Ўртада Матёқуб Харрот Девон бобо.

Ўша даврда М.Харратов ёзувларида бу мактаб мусиқа техникуми деб юритилган. 1923 Мулла Бекчон қамоққа олингандан кейин Матюсуф Харратов Маориф нозири қилиб сайланади. Унинг отаси Матёқуб Харрот Девон Мактаб (техникум) директори сифатида фаолият юргизади. “Хоразм тарбур чизиғи” ёзувларидан яхши хабардор бўлган Матёқуб Девон танбурчи ўқувчиларга ўша нота ёзуви бўйича сабоқ беради.  Мухаммадрахимхон-Феруз даврида Россиядан  Хивага келган 84-казак полки духовой оркестри созандалари ота-бола   Николай ва Евгений Николаевлар пуфлама ва торли чолғуларда, Евгений Николаевнинг рафиқаси  Татяна  Николаева фортепиано чолғусида мактабда машғулотлар олиб борадилар. Мактабнинг дастлабки ўқувчилари Шариф Солаев, Давлат Каракасадов, Рахмон Оллаберганов, Шариф Рамазанов, Зариф Латипов ва бошқалар илғор ўқувчилардан бўлган. 

1924 йили Хоразм халқ республикаси тугатилиб, Ўзбекистон ССР ташкил қилингандан кейин мусиқа мактаби ҳам 1925 йили ўз фаолиятини тўхтатган. 

Матюсуф Харратов ҳам ўша пайтда республика пойтахти бўлган Самарқанд шаҳридаги Мусиқа ва Хореография институтига ўқитувчи сифатида ишга чақирилган. Унинг шогирдларидан Шариф Рамазанов, Шариф Солаев ва Рахмон Оллабергановлар ҳам устози билан биргаликда Самарқандда ўқишларини давом эттирганлар.

Ҳозирги кунда ўзининг 100 йиллик юбилейини нишонлаётган Хива болалар мусиқа ва санъат мактаби жамоасини чин қалбдан табриклаймиз!

қубов

Тағин ўқинг
30 август 2023
Рассом ва журналист Шуҳрат Бобожонов ўзининг тарих¸ тасвирий санъат ва мумтоз адабиëтга оид китоблар йиғилган кутубхонасини Урганч замонавий санъат ...
21 январ 2020
“Кaмолотчи” бармоғини бигиз қилди ва чеккада ўтирган васёкни ўрнидан турғазди. – Ҳўв сан, қани ўрнингдан тур-чи! Қатта ишлайсан? Кўринишингдан ...
14 декабр 2017
14 декабрь куни таниқли фоторассом Умида Аҳмедова ўзининг фейсбук саҳифасида бузилаётган Киночилар уйи ҳаробаларини суратга олишга боргани ҳақида ёзди: ...
26 май 2022
(Таниқли шоир ва сиёсатчи Муҳаммад Солиҳнинг “Императив” китобидан 51-қисм. Аудиокитоб матнини муаллифнинг ўзи ўқиган) «Ўлимни ўйлаш пайти келмадими?» савол ...
Блоглар
22 ноябр 2024
Қудратлар айрилган тузум, яъни демократия автократиядан яхшидир. Бу гапни айтавериб тилим қаварди. Демократик жамият бўлган ...
28 октябр 2024
(Элтузга телеграм орқали келган мактуб) “Хоразм вилояти Урганч туманлараро суд раиси Ё.А.Алмосов жаноби олийларининг бугунги ...
24 октябр 2024
Бир одам ҳаммага яхшилик қилишга сўз берибди. Қўшниси келиб уни отини сўраб олиб миниб кетганича ...