ART-DURBIN
2 август 2021

Раҳим Аҳмедов – ўзбек Гогени ва рассомлар вазири

Таниқли ўзбек рассоми Раҳим Аҳмедов тирик бўлганида 100 ёшга кирган бўлар эди.

Раҳим ака нафақат ижоди балки турли қарашдаги рассомларга етакчи бўлиб, бир ëқадан бош чиқара олган чапани раҳбар сифатида ҳам эсда қолди.

Совет Ўзбекистонида рассомлар вазири бўлган Раҳим Аҳмедов 26 йил мобайнида “Рашидов эшигини оëғи билан тепиб очиб”, рассомлар муаммоларини ҳал қилиб берди.

Ўзбек рассомлари Раҳим Аҳмедовнинг мамлакат маданий ва марифий дунëсига қўшган ҳиссаси ҳақида турли фикрда.

Айни паайтда унинг ëрқин шахсият экани ва ижодкорга шароит яратиш борасида асосий мотор бўлгани борасида зиддиятли фикрлар бор.

Сурхандарёлик қиз. 1959
Сурхандарёлик қиз. 1959

Раҳим ака рассомларга бош бўлган давр Рашидов даври эди. Иқтисодий барқарорлик ҳукм сурган мўл-кўл бир замон эди.

Мамлакатда кўплаб иддаоли ва яхши таълим олган рассомлар мўйқаламларни бўëққа дадил ботириб, мавжуд қуюшқонга зид тарзда матога чаплаган замон.

«Колхозчи Мерганов портрети», 110х120 см., 1984 й.

Шафақатсиз цензура юмшаган даврда рассомлар вазири Раҳим Аҳмедов турфа қарашдаги ва қарама-қарши лагердаги мусаввирлар билан муросага боришга мажбур эди.

Сталин даврида етишган Раҳим Аҳмедов умрининг охирига қадар авторитар бошқарув услубини сақлаб қолди. Бунинг оқибатида кўплаб душманлар ҳам орттирди.

Авторитар ҳарактерга эга бўлишига қарамай, Раҳим ака талантли одамларни ҳис қилар ва уларнинг қадр – қимматини жойига қўйишга интилар эди.

Шуниси ғалатики, айнан совет ҳукуматининг турғун ва маҳдуд йилларида ўзбек рассомлари ўзларини бугунгидан кўра дадил, бугунгидан кўра тўқ ҳис қилиб қаддини тик тутишар эди.

Ўзбек рассомлари бугунгидан фарқли тарзда совет даврининг таъминланган, ўзига тўқ ва жамоат ҳурматига нойил бўлган ўрта синфини тамсил қилган.

«Опа-сингиллар», 1958

Раҳим ака даврида рассомларга устахоналар қуриб берилди. Ижодкорларга квартиралар берилди. Дам олиш уйлари, санаторий ва оромгоҳлар рассомлар учун эшигини ланг очган даврлар эди.

Ўзбек Гогени Раҳим Аҳмедов портрет ва натюрмортлар устаси сифатида от қозонди. Аммо у рангтасвирнинг барча соҳаларида бирдек моҳирона расмлар чизар эди.

Рассомнинг Сурхондарëга сафарини француз рассоми Пол Гогеннинг Таитига қилган сафарига ўхшатишади.
Сурхондарë туркумидаги асарлар колорити нимаси биландир Гоген асарларини эслатади.

«Ёз», 1960

Пластика ва рангни ҳис қилиш, уста санъаткоргагина хос дадил рангтасвир услуби, колорит тиниқлиги ва линиялар уйғунлиги Раҳим Аҳмедовни Ўзбекистон тасвирий санъатининг улуғ вакили бўлишига омил бўлди.

Акмал Ризаев,
ўзбекистонлик муаллиф тахаллуси
Eltuz.com

Тағин ўқинг
20 май 2016
Машҳур фаоллардан бири ва Ўзбекистон ҳуқуқ ҳимоячилари альянси етакчиси Е.Урлаева кўп бора оғир воқеаларни бошдан кечиргандан кейин 9 март ...
22 январ 2019
Ҳукуматнинг фермерлик учун ажратилган ер майдонларини мақбуллаштириш тўғрисидаги қарори шундай ҳам аҳволи оғир бўлган фермерларни яна бир синов қаршисида ...
4 декабр 2017
Ўзбек қамоқхонасида 21 йил ëтган диссидент, қашқадарёлик Мурод Жўраев 65 ёшида 4 декабрь куни вафот этди. «Эрк» демократик партияси ...
19 июн 2019
Ўзбекистонда маҳалла раиси тили билан мамлакат пойтахти Тошкентда фуқароларни рўйхатга олиш тизимини янада кучайтириш, хусусан, маҳалладан маълумотнома олиш амалиётини ...
Блоглар
22 ноябр 2024
Қудратлар айрилган тузум, яъни демократия автократиядан яхшидир. Бу гапни айтавериб тилим қаварди. Демократик жамият бўлган ...
28 октябр 2024
(Элтузга телеграм орқали келган мактуб) “Хоразм вилояти Урганч туманлараро суд раиси Ё.А.Алмосов жаноби олийларининг бугунги ...
24 октябр 2024
Бир одам ҳаммага яхшилик қилишга сўз берибди. Қўшниси келиб уни отини сўраб олиб миниб кетганича ...