Асосий мавзулар
17 август 2021

Афғонистондаги режим алмашувининг Ўзбекистонга хавфли таъсири

Лондондаги Шарқ ва Африка тадқиқотлари институти таҳлилчиси Алишер Илҳомов ўзининг фейсбук саҳифасида Афғонистондаги сўнгги воқеаларнинг Ўзбекистонга таъсирини бундай изоҳлади:

«Мен учта асосий нуқтани ажратиб кўрсатган бўлардим.

1. «Толибон»нинг Ўзбекистон ҳудудига бостириб кириш хавфи борми?

Менимча, бу таҳдид нолга яқин. «Толибон» қўшниларининг суверенитетига тажовуз қилмоқчи эмаслигини бир неча бор билдиргани учунгина эмас.  Ҳокимиятни ўз қўлига олгач, улар давлат ҳокимияти партияси мақомидан келиб чиққан ҳолда янги мантиққа амал қилишлари керак бўлади. 

Ҳа, улар энди давлат, шунинг учун бир қатор янги мажбуриятларни ўз зиммасига олишлари керак бўлади.  Энг аввало, уларнинг асосий вазифаси халқаро легитимликка, уларнинг суверен давлат сифатида эътироф этилишига эришиш бўлади.

Шунинг учун (ўз ғояларига хилоф бўлмаган тарзда) тажовузкор ҳаракатлари учун янада кўпроқ айбланиш ва изоляцияга тушиб қолмаслик учун барча ишни қилишади. 

Иккинчидан энди улар иқтисодий вазият ва аҳолининг турмуш даражаси учун жавобгарликни ўз зиммаларига олишлари керак бўлади.  Шу нуқтаи назардан, шимолий қўшнилар билан иқтисодий ҳамкорлик алоқаларини ўрнатиш, жумладан, транспорт йўлаклари, электр энергияси, газ ва нефть етказиб бериш масаласида манфаатдор бўлишади.

Шу маънода «Толибон» ҳукумати билан ҳамкорлик истиқболлари аввалгидек қолади. Қолаверса, агар толиблар бутун мамлакатда қонунийлик ва тартибни ўрнатишга муваффақ бўлсалар, иқтисодий ҳамкорлик истиқболлари фақат яхшиланади. 

Лекин юқорида айтилганлар Ўзбекистон учун ҳеч қандай хавф йўқ дегани эмас. Хавф шундан иборатки,  унинг жанубий қўшниси эндиликда энг қатъий шариат қонунлари билан бошқариладиган мамлакатга айланиб,  шу тариқа юртимизда исломий кайфиятни қўзғатиши мумкин. Бундан ташқари, Аброр Мухтор Али каби маҳаллий хамиртурушли «толиблар» мусулмонларнинг муайян бир қисми орасида танилган.

Жамиятнинг айни қисми Афғонистонда толиблар ўрнатаётган тартиблардан фақат илҳомланади.  Ўзбекистон ҳукумати эса бу фикрларга ҳаддан зиёд зид келишдан қўрқади. Шу боис, манавиятчилик ва уятчилик руҳидаги консерватив мафкурани сингдириш тенденцияси фақат кучаяди,  бундан эса аёллар ҳуқуқлари ва ёшларнинг эркинликни севувчи қисми кўпроқ зарар кўради. 

3.  Яна бир хавф бор. «Толибон» очиқчасига (ва афтидан, АҚШ билан музокараларида) ўз ҳудудида халқаро жиҳодчи ташкилотлар тузилишига йўл қўймасликка ваъда берган.  Улар ҳақиқатан ҳам Афғонистондан ИШИД бўлинмаларини сиқиб чиқариб, бу мажбуриятни бажаришга ҳаракат қилишади. 

ИШИД аъзолари қаерга боришлари керак, айниқса, уларнинг сафида мамлакатларимиз фуқаролари бўлса? Улардан баъзилари Марказий Осиё давлатлари ҳудудига киришга ҳаракат қилишлари мумкин, кичик бўлса ҳам.  Шу билан бирга, уларнинг Афғонистоннинг Туркманистон ва Тожикистон билан чегаралари орқали минтақага кириб бориш эҳтимоли кўпроқ”.

Тағин ўқинг
16 феврал 2024
Исмингиз шуъласидан қамашар кўзим қарайман ҳар бир ҳарф иродасига ўзимга чап бериб юра бошлайман энг гўзал алфавит қорачиғимда. МС: Оға ...
22 декабр 2017
22 декабрь куни президент Мирзиёев Ўзбекистон Олий Мажлисида қилган бир неча соатлик жонли мурожаатида молия ходимларини «каламушлар» деб атади. ...
3 июн 2016
30 май куни ёзувчи Мамадали Маҳмудовнинг уйига унинг руҳсатисиз, девор ошиб тушган шахсларнинг босими адибнинг кексайган 75 ёшида айни ...
29 май 2018
Фавқулодда вазиятлар ва соғлиқни сақлаш вазирлиги расмийлари туз бўронидан жабрланган Қорақалпоғистон ва Хоразм вилоятига учиб келишди. 29 май куни ...
Блоглар
22 ноябр 2024
Қудратлар айрилган тузум, яъни демократия автократиядан яхшидир. Бу гапни айтавериб тилим қаварди. Демократик жамият бўлган ...
28 октябр 2024
(Элтузга телеграм орқали келган мактуб) “Хоразм вилояти Урганч туманлараро суд раиси Ё.А.Алмосов жаноби олийларининг бугунги ...
24 октябр 2024
Бир одам ҳаммага яхшилик қилишга сўз берибди. Қўшниси келиб уни отини сўраб олиб миниб кетганича ...