• Фото: Муҳаммад Солиҳ набиралари тайёрлаган кашта
Асосий мавзулар
24 апрел 2020

Амал ва риё

Яқинда бир киши ЎзбекТВ дан чиқиб, «Аллоҳни зикр қилаётганингни биров эшитиб қолса, бу риё бўлади, ибодатинг қабул бўлмайди», дея инсонларни қўрқитди. (Аллоҳнинг нимани қабул этиб, нимани қабул этмаслигини қайси манбадан ўрганишади, ажабо).

Шунга ўхшаган «шайх»лар ҳам мусулмонларни қилган амалини яширишга, амал учун мукофот кутмасликка чақиради.

Албатта, амал кўз-кўз қилинмаса, адабга уйғун қилинса, яхши. Аммо у ошкор бўлса, амал соҳибининг айби нимада? Аллоҳу Таоло қулнинг ошкор бўлишини истамадигини билади-ку.

Ҳар бир мусулмон бир яхшилик қиларкан, унинг мукофоти борлигига асло шубҳа қилмайди ва бемалол яхшилик қилади.

Яхшилигига мукофот берилишига шубҳа қилиш Аллоҳнинг марҳаматига шубҳа қилишдир чунки.

Ҳар бир қилинган яхшилик тамалида мусбат маънода бир таъма ётади.

Баъзан таъма сўзига манфий мазмун юклаб хато қиламиз.

Масалан, бир мусулмон Аллоҳ ризоси учун деб биттасига яхшилик қилса, бу яхшилик учун Аллоҳдан ризолик талаби таъмагирликка кирадими?

«Бу яхшиликни Аллоҳ ризоси учун қилдим, менга ҳеч нарса керакмайди», дейиш ёлгончиликдир. Чунки одам ўзи айтиб турибди «Аллоҳ ризоси учун қилдим», деб.

Яширин қилинган яхши амалларини ҳам «ҳар нарсани кўрган Зот бу амалимни ҳам кўради», деб ўйламаган бирор мўмин борми дунёда?

Ёки ҳатто гўзал амаллари учун ҳеч бир мукофот истамаган, фақат «Аллоҳнинг дийдори менга кифоя», дея муридларига эълон этган муборак зотлар бу Дийдорнинг мукофотлар ичида энг буюги эканлигини билишмайдими?

«Яхшилик қил, денгизга от, балиқ билмаса, Холиқ билар», дея бизга насиҳат қилган мубораклар ҳам Холиқнинг билишини билиб дарёга отаётганлари йўқми қилган яхшиликларини?

Қилган амали учун Аллоҳдан мукофот кутиш риё эмас.

Риёнинг бошқа белгилари бор.

Мен ўзимда кўрганларимни айтаман. Жамоат билан қилинган намозларда бутун ҳаракатлар (руку,сажда..ва ҳакозо)ни маромига етказиб қилишга тиришаман. Аммо бу тақдирга шоён тиришқоқлик намозни якка ўзим қилаётганда, айниқса, ҳорғин пайтда бажо келтирилган намозларимда ғойиб бўлади. Руку ва саждаларни маромига етказишга эринаман. Қаддим шалпайиб туради, қўлларимни соғлом боғламайман, қоринга тушиб туради ва ҳоказо.

Бу ҳолатнинг риёга яқинлигини ҳис этаман. Чунки одамлар ёнида намозни маромида қилиб, ёлғизликда (Аллоҳ кўриб турган!) намозимни тўғри қилишга танбаллик қилдим. Бундай намоз учун авф кутиш хаёлпарастлик, албатта…

Аммо мусулмон яхшилиги учун ичида ёки ошкор Аллоҳдан хайр таъма қилса, бу риё эмас.

Аллоҳдан мукофот кутиб, «мукофот кутмайман», дейиш РИЁдир.

Қолаверса, амалдан собитроқ бир тасалли бор.

Бу тасаллини хусронда бўлган бизларга Аллоҳнинг марҳаматидан бошқа ҳеч бир амал қутқармаслигининг билинчи беради.

Муҳаммад Солиҳ
Адибнинг фейсбукдаги саҳифасидан

Тағин ўқинг
25 ноябр 2020
Фарғона вилоятининг Қўқон шаҳридаги Конституция маҳалласида 500 хонадон бор. Уйлардан чиқаётган тутундан эса кўчада нафас олиб бўлмайди. «Ҳамма топганини ...
2 сентябр 2019
«Ака, мен уларни оқламоқчи эмасман, ундай ниятим ҳам йўқ. Мен уларнинг одам ажратишига ишонқирамай тургандим, холос. Агар ҳақиқатан ҳам ...
14 август 2018
Бугун eltuz.com сатирасида рассом Туз қирғиз-ўзбек чегарасидаги яширин туннелдан ўтишга мажбур бўлаётган келинлар муаммосини акс эттиради. Ота-онасини кўриш учун ...
1 август 2017
Июль ойида Ўзбекистон телевидениеси ҳаётида рўй берган энг муҳим ҳодиса, шубҳасиз, «Ўзбекистон 24» телеканалининг фаолият бошлагани бўлди. Гарчи мамлакат ...
Блоглар
22 ноябр 2024
Қудратлар айрилган тузум, яъни демократия автократиядан яхшидир. Бу гапни айтавериб тилим қаварди. Демократик жамият бўлган ...
28 октябр 2024
(Элтузга телеграм орқали келган мактуб) “Хоразм вилояти Урганч туманлараро суд раиси Ё.А.Алмосов жаноби олийларининг бугунги ...
24 октябр 2024
Бир одам ҳаммага яхшилик қилишга сўз берибди. Қўшниси келиб уни отини сўраб олиб миниб кетганича ...