Asosiy mavzular
8 dekabr 2021

Kasaba uyushmasi nima va u qanday tuziladi?

“Eltuz”mehnat huquqlariga oid animatsiyalar turkumini davom ettiradi. Bugun biz sizga kasaba uyushmasini qanday tuzish haqida hikoya qilamiz. 

Dastavval kasaba uyushmasi nima ekanini aniqlashtirib olamiz. Kasaba uyushmasi bir korxonaning umumiy manfaatlarga ega xodimlari birlashmasidir. Bu birlashma a'zolarning huquq va kasbiy manfaatlarini himoya qilish maqsadida jamoatchilik asosida tuziladi. 

Kasaba uyushmalari faoliyati kafolati O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligida aniq belgilab qo‘yilgan. Masalan, xodimning kasaba uyushmasiga a'zoligi mutlaqo ixtiyoriydir, uni kasaba uyushmasi a'zoligiga qabul qilish yoki undan chiqishga majburlash mumkin emas. 

Kasaba uyushmalari adliya organlarida ro‘yxatdan o‘tgan jamoatchilik birlashmasi shaklida faoliyat yuritadi. 

Kasaba uyushmasi o‘zaro mehnat munosabatlariga kirishuvchi rahbar (ish beruvchi) va xodimlar mavjud bo‘lgan tashkilot yoki korxonada tuziladi. 

Kasaba uyushmasi tuzish ixtiyoriy bo‘lib, tashabbus albatta ishchi-xizmatchilarning o‘zidan chiqishi kerak. 

Tashkilot yoki korxonada kasaba uyushmasi tuzish uchun tayyorgarlik chora-tadbirlarini ko‘rish maqsadida, avvalo, faol xodimlardan iborat tashabbus guruhi tuzilishi lozim. 

Kasaba uyushmasini tuzish jarayonini to‘g‘ri tashkil etish uchun korxona kasbiy va sohaviy jihatdan tegishli bo‘lgan tarmoq kasaba uyushmalari birlashmasi huquqshunoslari bilan mazkur masalada maslahatlashib olish zarur. 

Shuningdek, birlamchi kasaba tashkiloti o‘zi qo‘shilmoqchi bo‘lgan kasaba uyushmasi nizomi bilan yaxshilab tanishib chiqishi joiz. 

Kasaba uyushmasini tuzish uchun tashabbus guruhi birlamchi kasaba tashkilotining ilk ta'sis yig‘ilishini o‘tkazishi kerak. Bundan ish beruvchini xabardor qilish maqsadga muvofiqdir. 

Ilk ta'sis yig‘ilishida kasaba uyushmasini tuzishga qaror qilinadi, uning rahbar organlari tashkil etiladi va nizomi qabul qilinadi. Kasaba uyushmasi qo‘mitasi va uning raisi, zarur hollarda esa raisning o‘rinbosari, shuningdek, revizor yoki reviziya komissiyasi saylanadi. 

Ishchi-xizmatchilar soni 15 nafardan ortiq bo‘lganda kasaba uyushmasi qo‘mitasi va reviziya komissiyasi (agar birlamchi tashkilotning hisob raqamini ochishga qaror qilingan bo‘lsa) saylanadi. 

Kasaba qo‘mitasi a'zolari soni toq bo‘lishi va unga ish beruvchining turli bo‘limlari vakillari kiritilishi kerak. Qo‘mita tarkibi miqdori kasaba uyushmasi a'zolarining umumiy sonidan kelib chiqib belgilanadi. Ta'sis yig‘ilishida kasaba qo‘mitasining birlamchi tarkibi tasdiqlanadi. Kasaba uyushmasiga yangi a'zolar qabul qilingandan keyin uning tarkibi nizomda yoki boshqa me'yoriy hujjatlarda belgilangan tartibda to‘ldirilishi va yangilanishi mumkin. 

Faoliyatining dastlabki bosqichida kasaba qo‘mitasi raisi jamoatchilik faoliyatini asosiy ishi bilan birgalikda olib borishi mumkin. Biroq a'zolari soni 300 nafardan ortiq bo‘lgan kasaba tashkilotlarida moliyaviy imkoniyatga qarab raisni asosiy ishidan ozod etib, kasaba uyushmasi shtatiga o‘tkazish tavsiya qilinadi. 

Yig‘ilish qarori bayon tarzida rasmiylashtiriladi hamda uni rais va kotib imzolaydi. Kasaba uyushmasining har bir a'zosi kasaba uyushmasiga a'zo bo‘lish to‘g‘risida ariza yozishi va har oyda a'zolik badali ushlab qolinishiga rozilik bildirishi shart. Oylik badal miqdori yig‘ilish ishtirokchilari tomonidan belgilanadi va u odatda maoshning 1 yoki 2 foiziga teng bo‘ladi.  

Ta'sis yig‘ilishi o‘tkazilganidan keyin 10 kun ichida birlamchi kasaba tashkiloti tuzish to‘g‘risidagi qaror hududiy (tuman, shahar, viloyat birlashgan qo‘mitasi) kasaba uyushmalari organiga yuboriladi. U bo‘lmagan taqdirda esa qaror birlamchi kasaba tashkiloti qo‘shilmoqchi bo‘lgan respublika kasaba uyushmalari kengashiga jo‘natiladi.

Birlamchi tashkilotning xati va qarori asosida yuqori turuvchi kasaba organi uni o‘z safiga qo‘shib olish, uning hisob raqamini ochish va muhrini tayyorlash to‘g‘risida qaror qabul qiladi. 

Yuqori turuvchi kasaba uyushmalari organi tarkibiga qo‘shilganidan so‘ng birlamchi kasaba tashkiloti ro‘yxatdan o‘tkazilgan hisoblanadi. Bu holatda u tarmoq kasaba uyushmalari birlashmasi nizomi asosida faoliyat yuritadi. 

Xodimlar ta'sis yig‘ilishi yoki kasaba uyushmasi a'zolari qaroriga ko‘ra kasaba tashkiloti adliya organlarida ro‘yxatdan o‘tib, yuridik shaxs maqomini olishi mumkin. 

Eltuz.com

Tag‘in o‘qing
26 may 2022
Yaqinda taniqli adabiyotshunos va shoir Rahimjon Rahmat: “Abduvohid, turk-o‘zbekcha ismlar ro‘yxatini tuzish kerak”, deb murojaat qilib qoldi. Men: “Buni ...
16 fevral 2017
Rossiya matbuoti, 14 fevral kuni Kaliningrad aeroportida yonida 15 kg quruti bo‘lgan O‘zbekiston vatandoshi ushlangani haqida xabar berdi. Ma'lum ...
20 yanvar 2016
Peterburgda istiqomat qiladigan o‘zbek muhojiriga ko‘ra, bu ikki fohishaxonada asosan o‘zbek qizlari ishlagan. Agar Piterdagi o‘zbeklardan Prosveщeniya ko‘chasi 33 ...
3 oktyabr 2017
3 oktyabr kuni, o‘n yildan ortiq hibsda saqlangan sobiq inson huquqlari faoli 38 yashar A'zam Farmonov qamoqdan ozod etildi. ...
Bloglar
17 mart 2024
Rassom Tuz bir mavzu muhokamasini boshlasa ag‘dar to‘ntarini chiqarib barcha qirralarini o‘rganadi. Tanganing ag‘iniyam¸ bag‘iniyam¸ ...
14 fevral 2024
«Yoshlar» telekanalida sodir bo‘layotgan korruptsiya oldida «Sport» telekanali direktori Zohid Karimov qo‘y og‘zidan cho‘p ololmaydigan ...
13 fevral 2024
Tarmoqning o‘zbek segmenti o‘zbek davlat ramzlariga nafratni parvarishlamoqda. Ijtimoiy tarmoqlarda mahalla raisi va faollarning davlat ...