• Халифа Абдулмажид, "Саройда хотинлар" (1899 йил)
ART-DURBIN
19 феврал 2021

Яланғоч аëллар суратини чизган халифа ҳикояси

Эҳтимол бошқа оилада дунёга келганида у машҳур турк рассоми сифатида улуғланган ва санъат тарихи зарварақларида муҳрланган бўлар эди. Бироқ тарих бу ижодкорни рассом эмас, ислом оламининг энг олий унвон соҳиби, сўнгги халифа сифатида танийди.

Халифа Абдулмажид II Истанбулда, Усмонийлар хонадонида 1868 йилда дунёга келади. Тахтга даъвогар сифатида Абдулмажид Афандининг имконияти кам эди, лекин 1922 йилда у халифа унвонига муяссар бўлиб тахти равонга ўтиради, айни дамда султонлик ва султон унвони барҳам топади.

"Саройда Гёте" (1898/1917 й.)

Сиёсий ҳаёт ва ислоҳотларга қизиқиши жўш урмаган халифанинг маданият ва санъатга меҳри бўлакча эди. У шунчаки ҳаваскор рассом эмасди, ёшлигида «Sanayi – Nefise Mektebi»да Сальваторе Валеридан, кейинчалик сарой рассоми Фаусто Зонародан классик ранг-тасвир сирларини ўрганади.

Сўнгги халифанинг Вена ва Париж кўргазмаларида иштирок этган картиналари, академизм ва классик ранг-тасвир талабларига тўлиқ жавоб бериб, уларда ғарб рассомлари ва ориентализм таъсири кучли эди.

Чизиш билан бир қаторда рассомлик ва бошқа санъат йўналишларига молиявий ҳомийлик қилиб, 1909 йилда асос солинган Усмонли рассомлар жамиятига раҳбарлик қилади.

«Саройда Бетховен» (1915 йил)

Халифанинг кун тартиби кундаликларида маданий тадбирларда иштироки учун муайян вақт ажратилган эди. Абдулмажид Афандининг «Саройда Гёте» ва «Саройда Бетховен» картиналарида унинг ва оиласининг ғарб адабиёти ва мусиқасига бўлган ихлосини кўриш мумкин.

Ўзи ҳам пианино чалган халифа, шунингдек, балетнинг содиқ мухлисларидан эди. Француз, немис, форс тилларини билган ўз даврининг илғор кишиси бўлган.

"Тарих дарси" ёки "Насиҳат" (1914 йил)

Тирик жонзотлар тасвири тақиқланган ислом динининг олий мақом соҳиби халифа нью жанрида ҳам эстетик завқ улашувчи «Саройда хотинлар» (Avluda Kadinlar) номли санъат асарини яратади.

Холислик ҳаққи айтиш керакки, бу «бешарм» асар Абдулмажид халифа бўлишидан анча олдин – 1899 йилда яратилган. Турк тадқиқотчилари ва медиалари сўнгги халифанинг санъатга ошно моҳир рассом бўлганидан ғурурланишар экан, унинг ушбу картинасини тилга олмасликка, кўрсатмасликка ҳаракат қиладилар.

Картинада ҳашаматли сарой ҳовлисида, ҳовуз бўйида нозикбадан аёллар қоматининг кийимлардан озод гўзаллиги акс этган. Сарой безаклари, умумий манзара ва осмоннинг ёрқин ранглари картинага тантанаворлик руҳиятини беради.

Бу гўзал санъат асари илк бор 1990 йилда оммавий танилиб, 2013 йилда Art Alif аукционида 1,6 млн турк лираси (809 минг доллар) га сотилган.

Абдулмажид II нинг бир неча картинаси Туркиядаги Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi (Анқара давлат тасвирий санъат ва ҳайкалтарошлик музейи)да сақланмоқда.

Халифа Абдулмажид II (1868 -1944 й.й.)

Абдулмажид II нинг ижодида тарихийлик, аллегория, жонзотлар мавзуси кузатилади. Услубида академизм устунлик қилса-да, 1914 йилдан бошлаб импрессионистик услубга мойиллигини кузатиш мумкин.

Акмал Ризаев

Eltuz.com

Тағин ўқинг
2 июн 2019
Қашқадарëнинг Чироқчи тумани Тутли маҳалласида 28 май куни маҳаллий овчи айиқни отиб ўлдирди. Бу ҳақда Nuz. Uz нашри Ўзбекистон ...
17 октябр 2024
Агар Ўзбекистоннинг иқтисодий ва сиёсий манфаатларини Россия фойдасига сотаётган тижоратчиларнинг авангарди ким, деб сўралса, Бахтиёр Фозилов деб айтаман. Ўзбекистонда ...
2 ноябр 2023
Мазкур сана журналистларга қарши жиноятлар учун жазосизликни тўхтатиш муҳимлигига жамоатчилик эътиборини қаратиш имкониятини беради. Бирлашган Миллатлар Ташкилоти жазосизликнинг оғир ...
11 март 2016
7 ва 8 март кунлари жахоннинг кўзга кўринган пахта саноати корхоналари вакиллари, олимлар, сиёсатчилар, таниқли хуқуқбонлар ва журналистлар иштирокида ...
Блоглар
8 феврал 2025
Шу пайтгача «Анора» деган икки фильм олинди. Биттаси етим қизнинг ашлачи бўгани ҳақида¸ яна биттаси ...
23 январ 2025
Ўзбекистон мудофаа вазири Холмухаммедов босқинчи газанда Россия билан 2026-2030 йилларда ҳарбий соҳада стратегик ҳамкорлик дастури ...
20 январ 2025
Ўзбекистон президенти уйида йиртқич ҳайвон¸ илон ва хашаротларни боқадиганлар жазоланиши ҳақидаги қарорни 16 январь куни ...