Марказий банк инфляция кучайишини кутмоқда

Сўнгги кунларда Ўзбекистоннинг молиявий ҳаётида иккита диққатга сазовор воқеа содир бўлди. Биринчиси Марказий банк қайта молиялаш ставкасининг 14 фоиздан 16 фоизга оширилиши бўлса, иккинчиси мамлакат олтин-валюта захираларининг бир неча юз миллион долларга камайишидир.

Айнан фоиз ставкасининг оширилиши захиралар камайишига тўғри келаётгани эътиборни тортадиган жиҳатдир.

Бу жиҳат Ўзбекистон ҳукумати энди инфляцияни жиловлаш учун валюта интервенциясини сусайтиришга қарор қилганини англатади.

Қора бозор яна жонланиб, у ердаги доллар курси расмий курсдан анча ошиб кетгани ҳам ҳукумат шундай сиёсат юритаётганининг билвосита инъикосидир.

Зеро, шу пайтгача ҳукумат валюта интервенцияси воситасида қора бозор курси ва расмий курслар ўртасидаги мувозанатни таъминлаб келаётган эди.

Агар мамлакат олтин-валюта захиралари (ОВЗ)нинг кейинги беш ойлик динамикасига назар ташланса, бу захиралар муттасил камайиб келаётганини кўриш мумкин.

Хусусан, 1 май ҳолатида захиралар 28,352 млрд доллар бўлган бўлса, 1 сентябрга келиб 26,870 млрд долларга тушиб қолган.

Бу эса импортнинг экспортдан ортиқ бўлаётгани билан бирга айнан валюта интервенцияси оқибати, дейишга асос беради.

Марказий банк қайта молиялаш ставкаси оширилишига оид ўз монетар сиёсатини изоҳлар экан, инфляцион хатарларнинг кучайишига, биринчидан, “ташқи омиллар таъсирида сўмнинг реал самарали алмашув курсининг ошиб бораётгани” сабаб эканини кўрсатган.

Иккинчидан, кредитлаш ҳажмларининг юқори суръатларда ўсиши натижасида иқтисодиётда истеъмол ва инвестицион талаб ошган.

Яна бир сабаб эса “маъмурий тартибга солинадиган нархларнинг кутилган даражага нисбатан юқорироқ оширилиши, шунингдек, электр энергияси ва табиий газ тарифларининг бозор шароитларига мослаштирилишининг кутилаётганлиги”дир.

Марказий банк шарҳидан ҳукумат бу йил прогноз кўрсаткичлардан ортиқроқ харажатларга йўл қўяётгани ҳам англашилади.

Иқтисодчи Абдумалик Қаҳҳоровнинг “Элтуз”га айтишича, ёз фасли пишиқчилик даври бўлгани учун инфляцион босимнинг иқтисодиётга салбий таъсирини сусайтириб туриш имкони бор эди.

“Аммо пахта терими муносабати билан муомалага яна кўп нақд пул чиқади. Бундан ташқари, пишиқчилик даври ҳам тугаяпти. Шу маънода ҳукуматнинг инфляцион босимни юмшатиш учун қайта молиялаш ставкасини ошириши кутилган қадамдир”, дейди иқтисодчи.

Унинг фикрича, қайта молиялаш ставкаси оширилишининг салбий оқибати шуки, у шундай ҳам қиммат бўлган кредит фоизи янада кўтарилишига олиб келади. Бу эса тадбиркорликни ва аҳолини кредитлашни камайтиради. Шу боис, ишбилармонлик муҳити ва истеъмол бозорига салбий таъсир кўрсатади.

“Агар ҳукумат инфляциядан қўрқиб, уни жиловлашнинг каримовча усулига қайтса, бундан ёмони бўлмайди. Каримов даврида нақд пулни муомалага кам чиқариш орқали инфляциянинг олдини олишга уриниш бугунги ночор аҳволимизнинг бош сабабларидан биридир”, деди иқтисодчи “Элтуз” билан суҳбатда.

Сардор Азим
eltuz.com