Асосий мавзулар
10 апрел 2023

10 апрель – Абдулла Қодирий туғилган кун

Замонавий ўзбек романчилиги ва сатира жанри асосчиси Абдулла Қодирий (Жулқунбой) 1894 йил 10 апрелда Тошкентда туғилди.

«Ҳар ҳолда бемавридроқ бўлса керак, камбағал, боғбонлик билан кун кечиргучи бир оилада … туғилғонман», дея ёзади Қодирий ўз таржимаи ҳолида.

Дастлабки таълимни мусулмон мактабида олган. 1908 йили рус-тузем мактабида, 1916 йили Абулқосим мадрасасида, 1925 йили Москва Олий адабиёт курсида ўқиган.

1923 йили «Муштум» сатирик журнали асосчиларидан бири ва таҳрир ҳайъати аъзоси бўлган. Адибнинг илк асарлари 1914 йилдан бошлаб ёзган «Тўй», «Аҳволимиз», «Миллатимга», «Фикр айлагил» каби шеърлари, «Бахтсиз куёв» драмаси, «Жувонбоз», «Улоқда» ҳикояларидир.

Шунингдек, у сатира йўналишидаги «Калвак Махсум хотиралари», «Тошпўлат тажанг нима дейдир?» каби туркум ҳикоялар муаллифи бўлган.

«Ўткан кунлар», «Меҳробдан чаён» каби машҳур асарлари билан эса Абдулла Қодирий ўзбек романчилигига асос солган.

Абдулла Қодирий, шунингдек, «Амир Умархоннинг канизи», «Намоз ўғри», «Даҳшат» каби романлар яратиш орзусида бўлгани ҳам маълум. Аммо Сталин қатағони унинг бу орзулари ушалишига имкон бермади. Абдулла Қодирий 1937 йилнинг 31 декабрида қамоққа олинди.

Набижон Боқийнинг тарихий ҳужжатларга асосланган «Қатлнома» асарида келтирилишича, Қодирийнинг қамалишига ёзувчи Ғафур Ғулом берган чақув асос бўлган.

Жумладан, Ғафур Ғулом ўз чақувида буларни айтган: «А.Қодирий чинакам аксилинқилобчи, миллатчи. У доим аксилинқилобий, миллатчилик ишлари билан машғул бўларди. Масалан, ўзининг «Калвак махcум», «Ўткан кунлар», «Меҳробдан чаён», «Обид кетмон» сингари асарларида аксилинқилобий, миллатчилик ғояларини тараннум этади, ҳозирги замон ўзбек халқига туҳмат қилади, ўрисларнинг устидан кулади. Шунингдек, жамоа хўжалиги қурилишига қарши чиқади, айни чоқда яккахўжалик турмушини улуғлайди».

Айни чақувга асосан, Абдулла Қодирий рус ва совет сиёсатига қарши аксилинқилобий ташкилот аъзоси сифатида айбланган.

«Менга қўйилган айбларни бошдан-оёқ рад этаман. Ҳақиқат йўлида ҳеч қандай жазодан, қийноқдан қўрқмайман. Агар отмоқчи бўлсалар, кўкрагимни кериб тураман…», дея билдиради у большевикларнинг судидаги нутқида.

Абдулла Қодирий 1938 йил 4 октябрда НКВДнинг Тошкентдаги махсус полигонида отилди ва ўша ердаги хандақларнинг бирида махфий дафн этилди.

Eltuz.com

Тағин ўқинг
24 ноябр 2020
Қишлоқ хўжалиги мутахассиси, 70 ёшли Исмоил Оспанов «Элтуз» орқали ўз туркум чиқишларини давом эттириб, навбатдаги видеосида Ўзбекистонда қиш мавсуми, ...
9 ноябр 2018
Инсон бахтли бўлиши учун нима қилиши керак? Севган ёрини топиши керак дерсиз? Лекин Фарғона вилояти раҳбарлари бундай деб ўйламайди. ...
20 июн 2022
Фарзандим бу йил мактабни битиряпти. Орзулари бир олам. Чел элда ўқишни, дунё кезишни орзу қилади. Ҳозир репетиторда тайёрланяпти. Ахир ...
3 сентябр 2020
Рамзан Қодировнинг 22 ёшли қизи вазир ўринбосари бўлгани ҳақида деярли барча ўзбек интернет сайтлари ёзди. Лекин бу хабарнинг ўзбек ...
Блоглар
17 март 2024
Рассом Туз бир мавзу муҳокамасини бошласа ағдар тўнтарини чиқариб барча қирраларини ўрганади. Танганинг ағиниям¸ бағиниям¸ ...
14 феврал 2024
«Ёшлар» телеканалида содир бўлаётган коррупция олдида «Спорт» телеканали директори Зоҳид Каримов қўй оғзидан чўп ололмайдиган ...
13 феврал 2024
Тармоқнинг ўзбек сегменти ўзбек давлат рамзларига нафратни парваришламоқда. Ижтимоий тармоқларда маҳалла раиси ва фаолларнинг давлат ...