Asosiy mavzular
24 noyabr 2016

A'zam Farmonov: Bizga o‘xshaganlar xalqaro tashkilotlar ko‘magi bilangina ozod bo‘lishi mumkin

2016 yilning 11 noyabrida o‘zbek huquq himoyachisining ayoli u bilan turmada uchrashdi. Safar oldidan biz Ozoda Yoqubovadan uning mahkumlikdagi hayoti haqida bir qancha savollarimizni yetkazishni so‘radik. Ozodaning gapiga ko‘ra, turmadan biror yozuv olib chiqish taqiqlangan, biroq u savollarni berishga va A'zam Farmonovning javoblarini bizga yetkazishga muvaffaq bo‘ldi.

Eslatib o‘tamiz, A'zam Farmonov (38) mana o‘n yildan ortiq, Qoraqalpog‘istonning ekologik halokat zonasida joylashgan mash'um Jasliq turmasida qolmoqda.

2002 yili BMT qiynoqlar bo‘yicha maxsus ma'ruzachisi Teo Van Boven uni yopishni taklif qilgan edi.

2006 yilning aprelida A'zam Farmonov 300 dollarga teng pul «ta'magirligi»da ayblanib 9 yilga ozodlikdan mahrum etildi. 2015 yilning aprelida, jazo muddagi yakuniga yetgan payt uning muddatini «Jazoni ijro qilish muassasasi qonuniy talablarini bajarmaganligi» uchun tag‘in 5 yilga uzaytirishdi.

O‘zbekistonda siyosiy mahkumlarga nisbatan jazoni uzaytirish tajribasi keng qo‘llanib kelinadi. Odatda bunday sudlar turma hududida, yopiq rejimda o‘tkaziladi, ayblov guvohlari sifatida turma nozirlari va mahkumlargina qatnashishadi, mahkumning qarindoshlari esa muddatning uzaytirilgani haqida sud qarori e'lon qilinganidan keyingina bilishadi.

O‘tayotgan kunlaringiz haqida gapirib bersangiz. Siz bilan birga kamerada nechta odam bor? Ular bilan sizning munosabatingiz qanday?

A'zam Farmonov: O‘tayotgan kunlarim haqida gapirsam, avvalo bu yerda sharoitlar men dastlab kelgan paytlarimdan buyon ancha o‘zgarganini aytishim mumkin. Uch mahal ovqat. Ovqatlari ham yaxshi. Har kuni menyuda tuxum bor. Bu yerda har bir mahkum faqatgina o‘z oilasini, bola-chaqasini tunu-kun o‘ylaydi. Yaxshi kunlarni kutib, umid qilib yashaydi. Tezroq ozodlikka chiqish, bola-chaqasining bag‘riga qaytishni o‘ylaydi. Men ham albatta mana shu orzular bilan 10,5 yildan buyon umid bilan yashab kelmoqdaman.

Turma sharoitlari haqida gapirib bersangiz. Qanday ovqatlantirishadi? Kameralar yetarli darajada iliqmi?

A'zam Farmonov: Bizda uch maxal ovkat, ertalab nonushta, tushlikda ikki hil ovkat va kechki ovqat. Otryadning har bir brigadasida 10-12 tagacha mahkum bor. Men yashaydigan 1-otryadda xonalar qishda issiq bo‘ladi. Yozda salqin bo‘ladi. Uydan oila a'zolarim olib kelayotgan oziq-ovqatlar va muassasa berayotgan ovqatlar bilan ochlikni his qilmaymiz. Kunduz kuni televizor tomosha qilamiz. Kutubxonadan kitoblar olib o‘qiyman. Muassasa kutubxonasida ko‘proq detektiv kitoblar bor. Ularni men allaqachon o‘qib bo‘lganman. O‘zbek asarlari bo‘lsa men albatta ularni o‘qirdim. Men kabi boshqa mahkumlar ham o‘zimizning o‘zbek yozuvchilari asarlari bo‘lsa albatta o‘qigan bo‘lishar edi.

Turma nozirlarining sizga munosabati qanday?

A'zam Farmonov: Turma xodimlarining menga munosabati yaxshi. Menga nisbatan hozircha hech qanday zo‘rovonlik bo‘lgani yo‘q. Bo‘lgan paytlari ham bo‘lgan. Lekin, hozir menga zo‘rovonlik qilinayotgani yo‘q. «Ezgulik» tashkilotini a'zolari Vasila opa va Abdurahmon akalar kelib uchrashib ketishdi. Bundan ko‘rinib turibdiki, vaziyat ancha iliqlashgan.

Jasliqdagi maxkumlarning aksariyati haqiqatan ham diniy yoki siyosiy sabab qamalganlarmi?

Azam Farmonov: Boshqa muassasalarda bo‘lgani kabi Jasliqda ham har xil toifadagi mahkumlar bor. Haqiqiy jinoyat sodir qilganlar ham, diniy-siyosiy mahkumlar ham.

Yaqinda amnistiya e'lon qilingan edi, Sizni bu amnistiyaga tushirishadimi?

Amnistiya akti e'lon qilingani bizga o‘xshagan mahkumlar uchun hech qanday ahamiyatga emasday. 10,5 yildan buyon bunga amin bo‘ldim. Amnistiya chiqishidan oldin bizga har yili ichki tartibni buzdi deb tartibbuzarlik yozilmoqda. Bunday mahkumlar amnistiyadan mahrum bulib kolishaveradi. Bizga o‘xshagan mahkumlar faqatgina xalqaro tashkilotlarning ko‘magi bilangina ozodlikka chikishimiz mumkin.

Jasliqning olis yo‘li video: https://youtu.be/JW_DOxJ-Ekk

Eltuz.com

Tag‘in o‘qing
1 mart 2021
(Muhammad Solih audiokitobining davomi) Shaxsan hech qachon rus xalqiga kin va nafrat tuymadim. Aksincha, yoshligimda Rusiya bilan bog‘liq ishlarimda ...
2 noyabr 2015
Ulug‘bek Ashur Eltuz.com AQSh davlat kotibi Jon Kerri va Islom Karimovga «noqulay» savol bergan jurnalistlarning matbuot anjumani o‘tayotgan zaldan ...
23 fevral 2020
O‘zbekiston Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi 2019 yilgi paxta yig‘im-terimi davrida majburiy mehnatdan foydalanishga yo‘l qo‘yganligi tufayli ma'muriy javobgarlikka ...
1 dekabr 2023
O‘zbekistonda yagona “vor v zakone” Baxti Tashkentskiy laqabli Baxtiyor Qudratillaevga qamoq jazosi tayinlanishi mumkin. Eltuzning jinoyat olamidagi manbalariga ko‘ra, ...
Bloglar
17 mart 2024
Rassom Tuz bir mavzu muhokamasini boshlasa ag‘dar to‘ntarini chiqarib barcha qirralarini o‘rganadi. Tanganing ag‘iniyam¸ bag‘iniyam¸ ...
14 fevral 2024
«Yoshlar» telekanalida sodir bo‘layotgan korruptsiya oldida «Sport» telekanali direktori Zohid Karimov qo‘y og‘zidan cho‘p ololmaydigan ...
13 fevral 2024
Tarmoqning o‘zbek segmenti o‘zbek davlat ramzlariga nafratni parvarishlamoqda. Ijtimoiy tarmoqlarda mahalla raisi va faollarning davlat ...