Қўлинг сингур Тошкент «меъморлари»нинг халтакўчаси

Эски ТошМИнинг Николай ғиштдан қурилган ва Ўзбекистон тарихий ëдгорликлар идораси муҳофазасида бўлган биноси Бош вазирнинг бир имоси билан бузилди. Тиббиёт академияси бош врачи Жасур Ризаевга яқин манбанинг eltuz.сom мухбирига айтишича, бино маданий мерос идорасидан изн олмасдан бузилган.

«Ҳеч қанақа ҳужжат йўқ бузишга. Бош Вазир ҳазратлари икки кунда буз дедилар, буздик“, дейди манба. Эски ТошМИ биноси Бош вазирнинг оғзаки буйруғи билан вайрон қилинган биринчи бино эмас.

Мамлакатнинг меъморий ўзлиги ва визуал имиджи масаласи шу қадар қоришиқ бўлгани боис биз бу муаммога яна қайтамиз.

Ўзбекистоннинг меъморий юзи билан боғлиқ муаммо ҳақиқатдан ҳам кўп бўлгани боис мамлакат қиëфасининг йўқликка юз тутиши борасида ҳавотирлар янграмоқда. Бош муаммо қадимий ëдгорликларни ақлсизларча реставрация қилиш ва қурилиш соҳасини халтакўчага киритган бедодликдир. Бунга яна сифатли ва янги архитектуранинг йўқлиги ҳамда соҳа мулозимларнинг қовоқ каласидаги мутлақ хаосни ҳам қўшиш мумкин.

Мулозимлар архитектура тараққиëти борасида аниқ режага эга эмас ва буни биладиган профессионал меъморларни ҳам ишга жалб қилишмаëтир. Бинолар стихияли тарзда иншо бўлиб яна стихияли тарзда вайрон қилинмоқда. Шоир айтгандек “Мен бир қора кунда туғилдик, туғилдиму шу он бўғилдим”.

Эски биноларни меъморий реставрация қилиш сиридан бехабар қурилиш ширкатларига қадимий биноларни таъмирлаш топширилмоқда. Коррупция ва ўғирлик излари эса шундоқ кўриниб турибди. Буни оддий одамлар ҳам кўриб бош чайқашмоқда. Оқибатда бизнинг кўз олдимизда бесўнақай бинолар, қўлбола реставрациядан чиқиб бадбашара қилинган обидалар қўққаймоқда.

Бунинг баробарида оригинал бинолар ер билан яксон қилиниб Ўзбекистондаги шаҳарлар дисгармониянинг заҳарли муҳити ичида қолмоқда. Бу шаҳарларда маҳаллий амалдорларнинг бачкана “диди” анқиб турибди.

Умрида бирон китоб ўқимаган, визуал эстетикадан мутлақ беҳабар туман подшохчаларининг амрини вожиб қиладиган шарлатан қурувчилар “ижоди” эса одамни даҳшатга солади. Боз устига маҳаллий ҳокимият акахонлигида ишлайдиган бу “қўлинг кесилгур” меъморлар, шарлатан қурувчилар, конкурссиз тарзда “тендерларни ютиб” ишлаган пулидан чўтал узатиш пайида. Буларнинг бари Ўзбекистондаги изоляционизм сиëсатининг захарли меваларидир. Махаллий архитекторлар дунë эстетикаси тенденцияларидан иҳота бўлган холда ўзича кўрпа остида “ривож” топмоқда.

Оқибатда кўрпани тагини дунë деб ўйлайдиган меъморлару, бузишдан завқ оладиган герострат мулозимлар қилмиши боис шаҳарлар ва унда истиқомат қилаëтган авлоднинг диди зарар кўрмоқда. Афсуски келажак наслларнинг ҳам диди ўтмаслашсин дея ҳамма иш қилинди.

Акмал Ризаев,
Ўзбекистонлик муаллиф таҳаллуси
Eltuz.com