Асосий мавзулар
1 апрел 2019

Ташқи қарз кўпайишидан қўрқиш керакми?

Ўзбекистон Марказий банки мамлакатнинг ташқи қарзи ўтган йилдагига нисбатан 9,5 фоиз, яъни 1,5 миллиард долларга ўсиб, 17,3 миллиард долларга етганини эълон қилди.

Соф ташқи қарз эса 2017 йилдагига нисбатан 2 баробар ёки 2 миллиард 100 миллион доллар ўсган.

МБ бу ҳолатни давлат дастурларини молиялаштириш учун олинаётган қарзлар билан тушунтирди ва бу тенденция кейинги йилда ҳам сақланиб қолинишини билдирди.

Бу ўринда эътибор қаратилиши керак бўлган яна бир жиҳат борки, давлат томонидан кафолатланмаган хусусий ташқи қарз ўтган йил давомида 977 миллион долларга камайиб, 7,2 миллиард долларга тушган.

“Ўзбекистон ташқи қарзларни тўлашда ҳар доим имтизомли эканини кўрсатиб келган. Лекин биз четдан қарз олаётганда аксарият ҳолларда ҳукумат кафолатига таянганмиз. Бу эса иқтисодиётимизга, мамлакатда мавжуд тузумга нисбатан ишончсизлик белгисидир”, деди “Элтуз” билан суҳбатлашган таҳлилчи Аброр Худойқулов.

Унинг айтишича, сўнгги вақтларда давлат қарзлари кўпайганини тўғри тушуниш керак. Чунки Ислом Каримов президентлигидан кейин мамлакатни техник ва технологик модернизациялаш кучайган.

“Биз мамлакат тараққиётини тезлаштириш йўлидан боряпмиз. Ўтказилаётган ислоҳотлар хорижда ҳам ишонч уйғотди. Шунинг учун қарз берувчилар кўпайди. Бу ҳолатни ижобий баҳолаш тўғри бўлади”, деди таҳлилчи.

Қарздорлик кўпайиши давлат сектори улушига тўғри келди. Хусусий сектордаги қарздорлик эса қарийб бир миллиард долларга камайди.

Сиёсий тузумга нисбатан ишончсизлик одатда қарз бериш фоизлари нисбатан юқори бўлишига олиб келади. Ҳатто йирик хусусий лойиҳалар учун ҳам ҳукумат кафолати талаб этилади.

“Ўтказилаётган ислоҳотлар мамлакатимиздаги хусусий секторга нисбатан ишончни ошириб бораётгани кузатиляпти. Шунинг учун хусусий секторнинг ҳукумат кафолатисиз қарз олиш имконияти ошиб боряпти”, деди Аброр Худойқулов.

Ўтган йили Ўзбекистон хусусий секторнинг қарзлари ва фоизлари ҳисобидан 1,6 миллиард доллар тўлашга мажбур бўлди. Давлат қарзлари бўйича тўловлар эса 550 миллион долларни ташкил этди.

Халқаро рейтинг агентликлари Ўзбекистоннинг ташқи қарзи камлигини (ЯИМнинг 25 фоизидан кам) ижобий омил сифатида баҳолашмоқда. Лекин аҳоли сонига нисбатан ЯИМ ҳажмининг камлиги хавотир уйғотиб келади.

“Биз ҳозирги босқичда мавжуд қарзларимиздан қўрқмасак ҳам бўлади,- деди “Элтуз” билан суҳбатлашган таҳлилчи Аброр Худойқулов. –  ЯИМ кичик бўлса-да, тўлов қобилиятимиз кучли. Лекин эътибор бераётган бўлсангиз, қарздорликнинг ўсиши ЯИМ ўсишидан қарийб икки баробар юқори. Бу яқин бир неча йиллар давомида, тузилмавий модернизациялаш жараёнида ўзини оқлаши мумкин. Бироқ қарздорликнинг ЯИМдан кўра тезроқ кўпайиши ўрта истиқболда ислоҳотлар секинлашишига олиб келиши эҳтимоли йўқ эмас”.

Унинг таъкидлашича, Ўзбекистон каби кучсиз иқтисодиётга эга мамлакатлар имкон қадар кафолатланган қарздорликлардан қочиши керак. Бунинг учун эса инвестиция муҳитини амалда яхшилаш, хусусий сармоялар дахлсизлигини кафолатлаш тизимини тубдан мустаҳкамлаш талаб этилади. Ўшандагина иқтисодиётни модернизациялаш учун ҳукумат кафолати талаб этилмайдиган инвестиция оқими кучаяди.

Баҳодир Шариф
Eltuz.com

Тағин ўқинг
29 август 2016
Ўзбекистон тарихида илк бора Вазирлар маҳкамаси мамлакат раҳбарининг соғлиги ҳақида чиқарган баëнот ортидан Ўзбекнаво лицензияси билан фаолият юритаëтган артистлардан ...
16 октябр 2023
Россия қўшни давлатлар, жумладан Ўзбекистон орқали санкцияларни четлаб ўтаётгани, Украинага қарши ишлатилётган қурол аслаҳаларда Ўзбекистонда ишлаб чиқарилган деталлар топилгани ...
11 апрел 2017
Стокголм ҳужумчиси самарқандлик Рахмат Ақилов телефонидан чиққан сўнгги СМСлар одамни жунбушга солади. «Ёмон, бир нечтасинигина босдим холос. Машина бошқа ...
16 сентябр 2022
Хитойнинг демократик ўзгаришлар ва Шарқий Туркистон Озодлик ҳаракатига қарши кураш воситаси сифатида тузилган бу шубҳали ташкилот кейинроқ Россиянинг империячилик ...
Блоглар
17 март 2024
Рассом Туз бир мавзу муҳокамасини бошласа ағдар тўнтарини чиқариб барча қирраларини ўрганади. Танганинг ағиниям¸ бағиниям¸ ...
14 феврал 2024
«Ёшлар» телеканалида содир бўлаётган коррупция олдида «Спорт» телеканали директори Зоҳид Каримов қўй оғзидан чўп ололмайдиган ...
13 феврал 2024
Тармоқнинг ўзбек сегменти ўзбек давлат рамзларига нафратни парваришламоқда. Ижтимоий тармоқларда маҳалла раиси ва фаолларнинг давлат ...