Кўзқараш
16 июн 2020

Ўзбек давлатчилиги Шайбонийхондан бошланганми?

1947 йилда чоп этилган илк “Ўзбекистон халқлари тарихи” II жилдининг мундарижасидан бир парча. Бундан нима хулоса қилишимиз мумкин?

– ўзбек давлатчилиги XVI асрдан бошланяпти;

– у даврдаги ўзбеклар тарихчиликда шунчаки “ўзбеклар” деб аталяпти.

Кейинги давр тарихчилигида қандай ўзгаришлар бўлган?

– ўзбекларни фақат Шайбонийхон ўзбекларига боғлаб қўймаслик учун уларни “кўчманчи ўзбеклар” деб аташ урф бўлган. Бундай терминологик фокус ёрдамида ўзбек тарихчилиги “биз Шайбонийхон ўзбекларидан олдинги халқлар авлодимиз”, дейиш имконини топган, айни пайтда қозоқ, қорақалпоқ, татар ва ҳоказо халқлар тарихчиларига ҳам бу маъқул тушган – ўтмишда Олтин Ўрда халқи ўзбек деб аталгани уларга ёқмас эди, шунинг учун улар ҳозиргача “кўчманчи ўзбеклар” атамасини зўр бериб ишлатишади, уларнинг бугунги ўзбекларга алоқадор эмаслигини/кам алоқадорлигини таъкидлашади;

– ўзбек давлатчилиги XVI асрдан эмас, милоддан аввалги VII асрдан бошланади, деган постулат илгари сурилган, чунки юқоридаги аргумент ёрдамида бугунги ўзбекларни бу ҳудудларда минг, уч минг, ўн минг йил олдин яшаган халқларга боғлаш имкони туғилди.

Қайси нуқтаи назар тўғрилиги ҳақида баҳс юритмайман (мутлақ ҳақиқат йўқ ўзи). Айтмоқчи бўлганим – бугунги расмий “миллий” ўзбек тарихи доим ҳам бугунгидай бўлмаган, ўтмиш, тарих, уни бугун қандай қабул қилишимиз йиллар давомида ўзгартириб борилган.

Эльдар Асанов,
Телеграмдаги «Асанов формати» блогери

Тағин ўқинг
4 март 2019
Тошкентдаги аҳолининг маиший чиқиндилари йиғиладиган шохобчаларга пластмасса ва макулатура топшириш мажбурияти юкланди. Пойтахтдаги чиқинди йиғиш шохобчасида ишлайдиган Аброр аканинг ...
27 март 2024
Элтуз порталига келган навбатдаги 5 та мактубни ўқиб эшиттирамиз, улар Ўзбекистоннинг Андижон, Сирдарё, Қашқадарё, Самарқанд ва Тошкент вилоятларидан келган. Шуниингдек, элтуз порталида эълон қилинган Бўкадаги қувур ёрилиши билан боғлиқ муаммонинг ҳал этилгани юзасидан расмийлар муносабати, ...
19 август 2024
Бугун 19 август тарихий кун. 1991 йилнинг айнан 19 августида Ўзбекистоннинг мустақил бўлиши учун Москвада замин хозирланган кун. Ўша ...
9 сентябр 2022
Китоб илм манбаи. Китобдан ўзга дўст йўқ. Сиз бир одамнинг тўйига бориб конвертда минг доллар берганингиздан кўра, Теодор Драйзернинг ...
Блоглар
22 ноябр 2024
Қудратлар айрилган тузум, яъни демократия автократиядан яхшидир. Бу гапни айтавериб тилим қаварди. Демократик жамият бўлган ...
28 октябр 2024
(Элтузга телеграм орқали келган мактуб) “Хоразм вилояти Урганч туманлараро суд раиси Ё.А.Алмосов жаноби олийларининг бугунги ...
24 октябр 2024
Бир одам ҳаммага яхшилик қилишга сўз берибди. Қўшниси келиб уни отини сўраб олиб миниб кетганича ...