Asosiy mavzular
27 aprel 2017

Sotib bo‘lingan gaz sotuvini qanday hususiylashtirish mumkin?

Prezident Mirziyoevning tabiiy gazni sotishni xususiy operatorlarga o‘tkazishga oid hujjatni imzolashi ortidan, o‘zbek matbuotida bu qarorni olqishlovchi materiallar paydo bo‘la boshladi.

Jumladan Kun.uz sayti gaz ta'minoti muammosi va aholining millionlab (aslida milliardlab) qarzlari ildiziga nazar tashlash, mazkur masalaning yechimi iddao etilgan maqola chop etdi.

Muallif gaz ta'minotidagi muammo «ildiziga nazar tashlab», buning sababi vertikal integratsiyada, ya'ni gazni qazib chiqarishdan yetkazib berishgacha monopol tashkilot bo‘lmish «O‘zbekneftgaz» milliy xolding kompaniyasi mas'ul ekanidaligini ta'kidlaydi.

«Chunki vertikal integratsiya sharoitida, bir tizim ichida bo‘lgani uchun korxonalar o‘zaro to‘lovlarsiz ham tovar olish va xizmat ko‘rsatishda davom etaveradi, chunki eng tepada rahbari bir kishi, u «berasan» degach, puli to‘lanmasa ham gaz berilaveradi-da!» deydi muallif.

«Hozirgi mavjud sharoitda gaz qazib/ishlab chiqaruvchi gazni «O‘ztransgaz»ga beradi, «O‘ztransgaz» — «Vodiygazta'minot», «Janubiygazta'minot», «Markazgazta'minot» kabi hududiy korxonalarga, hududiy korxonalar — «tumangaz»ga va hech kim gaz pulini to‘lamaydi. Mana shu zanjirni uzib tashlash kerak», deya xulosa qilinadi maqolada.

U vaziyatdan chiqish yo‘lini sohani xususiylashtirishda ko‘radi. Ya'ni, uning fikricha, gaz sotuvchi idoralarni davlat kompaniyasi tasarrufidan chiqarib, xususiylashtirish lozim.

Masalan, gaz qazib/ishlab chiqaruvchi toki oldindan haq to‘lamaguncha «tumangaz» (xususiy operatorga)ga, «tumangaz» (xususiy operator) puli to‘lanmagan abonentlarga oldindan to‘lovsiz gaz bermaydigan mexanizm yaratilishi kerak.

Shuningdek, maqolada suyultirilgan tabiiy gazni tarqatish mexanizmini yanada kengaytirish taklifi bildirilgan.

Hammasi bizgacha o‘g‘irlanganku?

Prezident Mirziyoev aslida gaz eksportini oshirish tufayli, gaz tanqisligini kechirayotgan O‘zbekiston aholisi oldida hukumatni aybdan soqit qilishni ko‘zlayotgani yo‘qmi?

O‘zbekistonda yiliga 63-65 milliard kub metr tabiiy gaz olinadi va Shavkat Mirziyoevning Rossiya safaridan so‘ng eksport hajmi yanada oshishi kutilmoqda.

Prezident qaroriga ko‘ra, 1 iyundan boshlab Toshkent shahri va O‘zbekistonning boshqa hududlarida gaz ta'minoti ob'ektlari qismi gaz taqsimlash tarmoqlaridan foydalanish va tabiiy gazni sotish uchun xususiy operatorlar vakolatli boshqaruviga o‘tkaziladi.

Yana ham jiddiyroq ahamiyat berilsa, prezidentning mazkur qarori Rossiyaga gazni sotish bo‘yicha uzoq va yaqin muddatlarga mo‘ljallangan shartnomalarni imzolaganidan keyin paydo bo‘layapti.

Bundan ilgari, 2015 yili Xitoyga 10 milliard kub metr gaz sotish majburiyatini zimmasiga olgan edi.

O‘zbekiston prezidentining Rossiyaga tashrifidan so‘ng esa «Gazprom» shirkati tag‘in besh yilga mo‘ljallangan kelishuv imzolagan edi.

Prezidentning har bir gapiga do‘ppilarini otayotgan shovvozlar, mashhur «Shurikning sarguzashtlari» filmi qahramonlariga o‘xshab qolganini sezishmaydi.

Allaqachon pullab bo‘lingan tabiiy gaz sotuvini, yana qaysidir hususiy tadbirkorga o‘tkazish bilan muammoni qanday hal qilish mumkin?

«Hammasi bizgacha o‘g‘irlab bo‘linganku!»

Bahodir Sharif
O‘zbekistonlik gazetxon tahallusi
Eltuz.com

Tag‘in o‘qing
22 yanvar 2019
Aftidan Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyasini rivojlantirish vazirligidagilarning yumor hissi kuchli. Internetdan to‘sib qo‘yilgan, ilgari VPNsiz kirib bo‘lmaydigan saytlarning ishlab ...
4 mart 2024
Sharifa To‘ychieva hokimning noqonuniy qarori bilan yeridan mahrum bo‘lgan yuzlab baxtsiz fermerlardan biri. Uning hikoyasidan anglashiladiki, qonun buzilishi prokuratura ...
31 mart 2023
Shu kunlarda eltuzning jumbul jamoati quyosh chiqqandan quyosh botganga qadar yemak ichmakdan, yomon gaplardan tiyilib, tangri taborak rizoligi uchun ...
4 noyabr 2019
4 noyabr kuni O‘zbekiston Milliy axborot agentligi – O‘zA saytida prezident Shavkat Mirziyoevning qizi Saida Mirziyoevaning tug‘ilgan kuni sharafiga ...
Bloglar
22 noyabr 2024
Qudratlar ayrilgan tuzum, ya'ni demokratiya avtokratiyadan yaxshidir. Bu gapni aytaverib tilim qavardi. Demokratik jamiyat bo‘lgan ...
28 oktyabr 2024
(Eltuzga telegram orqali kelgan maktub) “Xorazm viloyati Urganch tumanlararo sud raisi Yo.A.Almosov janobi oliylarining bugungi ...
24 oktyabr 2024
Bir odam hammaga yaxshilik qilishga so‘z beribdi. Qo‘shnisi kelib uni otini so‘rab olib minib ketganicha ...